مثنوی مولانا – دفتر چهارم – بخش ۱۱ – قِصّهٔ آن دَبّاغْ کی در بازارِ عَطّارانْ از بویِ عِطْر و مُشکْ بی‌هوش و رَنْجور شُد

#دکلمه_مثنوی

#داستانهای_مثنوی_مولانا
روزی یک نفر در حال عبور از بازار عطاران بود. در میانه بازار وقتی که بوی عطرها به مشام او رسید، بیهوش شد و بر روی زمین افتاد. مردم به دور او جمع شدند تا ببیند چه مشکلی دارد و هرکسی سعی می کرد علت غش کردن او را تشخیص دهد و درمان کند. یک نفر شکم او را ماساژ می داد و یک نفر گلاب به سر و روی او می ریخت. این فرد نمی دانست که مشکل او به خاطر همین بوی گلاب است. خلاصه مردم به درمان ادامه دادند و یک نفر دست و پایش را ماساژ می داد و دیگری کاهگل تر آورد. یک نفر دیگر بخور عود و شکر درست کرد و یک نفر دیگه لباس های او را در می آورد. یک نفر دیگر نبض او را گرفته بود و دیگری دهانش را بو می کرد تا ببیند شراب خورده یا تریاک و حشیش کشیده است ولی هیچ کسی نتوانست علت غش کردن او را بفهمد و مردم حیران به دور او ایستاده بودند. بالاخره چند نفر برای بستگان او خبر بردند که فلانی بیهوش در آنجا افتاده است. هیچ کسی اطلاع نداشت که آیا آن فرد صرع دارد یا مشکل دیگری؟ آن فرد در واقع یک پوست‌کن بود و برادری داشت که خیلی سریع خودش را به سر او رسانید. وی کمی سرگین و مدفوع حیوانات در دست خود داشت و مردم را کنار زد و به پیش برادرش رسید. او گفت که من می دانم مشکل او چیست و وقتی که مشکل کسی را بدانی راحت می توانی او را درمان کنی. او گفت که در مغز و رگ و تمام وجود برادر من بوی مدفوع سگ نفوذ کرده است زیرا کار او دباغی است و صبح تا شب از این کار روزی به دست می آورد. جالینوس پزشک بزرگ گفته است که بیمار به هرچیزی عادت داشت همان چیز را به او بدهید. اگر خلاف عادتش به او چیزی بدهید دچار مشکل می شود. برادر من از بس با مدفوع کار کرده است، خودش مثل مدفوع شده است و چنین کسی مثل حشره سرگین غلطان است و اگر به او گلاب بزنید بی هوش می شود. داروی او در واقع همان سرگین است چون به آن عادت کرده است.
مولانا علاوه بر بیان واضح مقصود خود در این داستان، در ادامه می گوید که این حکایت شامل حال قضیه ازدواج نیز می شود و همان طور که خداوند در قرآن فرموده است که انسان های خبیث با هم زوج می شوند و انسان های نیکو نیز با هم، همینطور کسی که به بدی عادت کرده است، اگر خوراک فکری و عاطفی و جسمی خوب به او بدهیم دچا مشکل می شود  و آن دباغ نیز در واقع به خاطر اینکه بوهای خوش به مشامش رسیده بود غش کرده بود.