مثنوی مولانا – دفتر دوّم – بخش ۲۴ – حَسَد کردنِ حَشَم بر غُلامِ خاص
۱۰۴۹ | پادشاهی بَندهیی را از کَرَم | بَرگُزیده بود بر جُملهیْ حَشَم | |
۱۰۵۰ | جامگیِّ او وظیفهیْ چِلْ امیر | دَهْ یکِ قَدْرَش ندیدی صد وزیر | |
۱۰۵۱ | از کَمالِ طالِع و اِقْبال و بَخت | او اَیازی بود و شَهْ مَحْمودِ وَقت | |
۱۰۵۲ | روحِ او با روحِ شَهْ در اَصْلِ خویش | پیش ازین تَنْ بوده همپیوند و خویش | |
۱۰۵۳ | کارْ آن دارد که پیش از تَنْ بُدهست | بُگْذر از اینها که نو حادث شُدهست | |
۱۰۵۴ | کارْ عارف راست، کو نه اَحْوَل است | چَشمِ او بر کِشْتهایِ اَوَّل است | |
۱۰۵۵ | آنچه گندم کاشْتَندَش، وانچه جو | چَشمِ او آن جاست روز و شب گِرو | |
۱۰۵۶ | آنچه آبِسْت است شب جُز آن نَزاد | حیلهها و مَکْرها باد است باد | |
۱۰۵۷ | کی کُند دلْ خوش به حیلَتهایِ کَش | آن کِه بینَد حیلهٔ حَقْ بر سَرَش؟ | |
۱۰۵۸ | او دَرونِ دام و دامی مینَهَد | جانِ تو نی آن جَهَد، نی این جَهَد | |
۱۰۵۹ | گَر بِرویَد، وَرْ بِریزد صد گیاه | عاقِبَت بَر رویَد آن کِشتهیْ اِله | |
۱۰۶۰ | کِشتِ نو کارند بر کِشتِ نَخُست | این دُوُم فانیست و آن اَوَّل دُرُست | |
۱۰۶۱ | تُخْمِ اَوَّل کامل و بُگْزیده است | تُخْمِ ثانی، فاسد و پوسیده است | |
۱۰۶۲ | اَفْکَن این تَدبیرِ خود را پیشِ دوست | گَرچه تَدبیرت هم از تَدبیرِ اوست | |
۱۰۶۳ | کارْ آن دارد که حَقْ اَفراشتهست | آخِر آن رویَد که اَوَّل کاشتهست | |
۱۰۶۴ | هرچه کاری از برایِ او بِکار | چون اسیرِ دوستی، ای دوستْدار | |
۱۰۶۵ | گِردِ نَفْسِ دُزد و کارِ او مَپیچ | هرچه آن نه کارِ حَق، هیچ است هیچ | |
۱۰۶۶ | پیش ازان که روزِ دین پیدا شود | نَزدِ مالِکْ دُزدِ شب رُسوا شود | |
۱۰۶۷ | رَخْتِ دُزدیده به تَدبیر و فَنَش | مانده روزِ داوَری بر گَردَنَش | |
۱۰۶۸ | صد هزارانْ عقل با هم بَر جَهَند | تا به غیرِ دامِ او دامی نَهَند | |
۱۰۶۹ | دامِ خود را سَختتَر یابَند و بَسْ | کِی نِمایَد قُوَّتی با بادْ خَسْ | |
۱۰۷۰ | گَر تو گویی فایدهیْ هستی چه بود؟ | در سوآلَت فایده هست ای عَنود | |
۱۰۷۱ | گَر ندارد این سوآلَت فایده | چِه شْنَویم این را عَبَث،بی عایده؟ | |
۱۰۷۲ | وَرْ سوآلَت را بَسی فایِدِههاست | پس جهانْ بیفایده آخِر چراست؟ | |
۱۰۷۳ | وَرْ جهان از یک جِهَت بیفایدهست | از جِهَتهایِ دِگَر پُر عایدهست | |
۱۰۷۴ | فایدهیْ تو گَر مرا فایده نیست | مَر تو را چون فایدهست،از وِیْ مَایست | |
۱۰۷۵ | حُسنِ یوسُفْ عالَمی را فایده | گَرچه بر اِخْوانْ عَبَث بُد زایده | |
۱۰۷۶ | لَحْنِ داوودی چُنان مَحْبوب بود | لیکْ بر مَحْرومْ بانگِ چوب بود | |
۱۰۷۷ | آبِ نیل از آبِ حیوان بُد فُزون | لیکْ بر مَحْرومْ و مُنْکِر بود خون | |
۱۰۷۸ | هست بر مؤمنْ شَهیدی زندگی | بر مُنافق مُردن است و ژَنْدگی | |
۱۰۷۹ | چیست در عالَم بگو یک نِعْمتی | که نه مَحْرومَند از وِیْ اُمَّتی؟ | |
۱۰۸۰ | گاو و خَر را فایده چه در شِکَر؟ | هست هر جان را یکی قوتی دِگَر | |
۱۰۸۱ | لیکْ گَر آن قوتْ بر ویْ عارِضیست | پس نَصیحَت کردنْ او را رایضیست | |
۱۰۸۲ | چون کسی کو از مَرَض گِل داشت دوست | گَرچه پِنْداری که آن خود قوتِ اوست | |
۱۰۸۳ | قوتِ اصلی را فرامُش کرده است | رویْ در قوتِ مَرَض آورده است | |
۱۰۸۴ | نوش را بُگْذاشته، سَمْ خورده است | قوتِ عِلَّت را چو چَربِش کرده است | |
۱۰۸۵ | قوت اصلیِّ بَشَر نورِ خداست | قوتِ حیوانی مَرو را ناسِزاست | |
۱۰۸۶ | لیکْ از عِلَّت دَرین افتاد دل | که خورَد او روز و شب زین آب و گِل | |
۱۰۸۷ | رویْ زَرد و پایْ سُست و دلْ سَبُک | کو غذای وَالسَّما ذاتِ الْحُبُک؟ | |
۱۰۸۸ | آن غذایِ خاصِگانِ دولت است | خوردنِ آن بیگِلو و آلت است | |
۱۰۸۹ | شُد غذایِ آفتاب از نورِ عَرش | مَر حَسود و دیو را از دودِ فَرش | |
۱۰۹۰ | در شهیدان یُرْزَقونْ فرمود حَق | آن غذا را نی دَهان بُد، نی طَبَق | |
۱۰۹۱ | دل زِ هر یاری غذایی میخَورَد | دلْ زِ هر عِلْمی صَفایی میبَرَد | |
۱۰۹۲ | صورتِ هر آدمی چون کاسهییست | چَشمْ از مَعنیِّ او حَسّاسهییست | |
۱۰۹۳ | از لِقایِ هر کسی چیزی خَوری | وَزْ قِرانِ هر قَرینْ چیزی بَری | |
۱۰۹۴ | چون سِتاره با سِتاره شُد قَرین | لایِقِ هر دو اثر زایَد یَقین | |
۱۰۹۵ | چون قِرانِ مَرد و زن زایَد بَشَر | وَزْ قِرانِ سنگ و آهنْ شُد شَرَر | |
۱۰۹۶ | وَزْ قِرانِ خاکْ با بارانها | میوهها و سَبزه و ریحانها | |
۱۰۹۷ | وَزْ قِرانِ سَبزهها با آدمی | دِلْخوشیّ و بیغَمیّ و خُرَّمی | |
۱۰۹۸ | وَزْ قِرانِ خُرَّمی با جانِ ما | میبِزایَد خوبی و اِحْسانِ ما | |
۱۰۹۹ | قابِلِ خوردن شود اَجْسامِ ما | چون بَر آیَد از تَفَرُّجْ کامِ ما | |
۱۱۰۰ | سُرخ رویی از قِرانِ خون بُوَد | خون زِ خورشیدِ خوشِ گُلْگون بُوَد | |
۱۱۰۱ | بهترینِ رَنگها سُرخی بُوَد | وان زِ خورشید است و از وِیْ میرَسَد | |
۱۱۰۲ | هر زمینی کان قَرین شُد با زُحَل | شوره گشت و کِشْت را نَبْوَد مَحَل | |
۱۱۰۳ | قُوَّت اَنْدر فِعْل آید زِاتِّفاق | چون قِرانِ دیو با اَهلِ نِفاق | |
۱۱۰۴ | این مَعانی راست از چَرخِ نُهُم | بی همه طاق و طُرُم، طاق و طُرُم | |
۱۱۰۵ | خَلْق را طاق و طُرُم عاریَّت است | اَمْر را طاق و طُرُم ماهیَّت است | |
۱۱۰۶ | از پِیِ طاق و طُرُم خواری کَشَند | بر امیدِ عِزّ در خواری خوشَند | |
۱۱۰۷ | بر امیدِ عِزِّ دَهْ روزهیْ خُدوک | گَردنِ خود کردهاند از غَمْ چو دوک | |
۱۱۰۸ | چون نمیآیند اینجا که مَنَم | کَنْدَرین عِزّ آفتابِ روشَنَم | |
۱۱۰۹ | مَشرقِ خورشیدْ بُرجِ قیرگون | آفتابِ ما زِ مَشرقها بُرون | |
۱۱۱۰ | مَشرقِ او نِسْبَتِ ذَرّاتِ او | نه بَرآمَد، نه فرو شُد ذاتِ او | |
۱۱۱۱ | ما که واپَس مانْدِ ذَرّاتِ وِییم | در دو عالَمْ آفتاب بیفَییم | |
۱۱۱۲ | باز گِردِ شَمسْ میگردم عَجَب | هم زِ فَرِّ شَمْس باشد این سَبَب | |
۱۱۱۳ | شَمْس باشد بر سَبَبها مُطَّلِع | هم ازو حَبْلِ سَبَبها مُنْقَطِع | |
۱۱۱۴ | صد هزاران بار بُبْریدم امید | از کِه؟ از شَمْس، این شما باور کنید؟ | |
۱۱۱۵ | تو مرا باور مَکُن کَزْ آفتاب | صَبر دارم من، وَ یا ماهی زِ آب | |
۱۱۱۶ | وَرْ شَوَم نومید، نومیدیِّ من | عینِ صُنْعِّ آفتاب است ای حَسَن | |
۱۱۱۷ | عینِ صُنْع از نَفْسِ صانِعْ چون بُرَد؟ | هیچ هست از غیرِ هستی چون چَرَد؟ | |
۱۱۱۸ | جُمله هستیها ازین روضه چَرَند | گَر بُراق و تازیانْ وَرْ خود خَرَند | |
۱۱۱۹ | لیک اسبِ کور، کورانه چَرَد | می نبیند روضه را، زان است رَد | |
۱۱۲۰ | وان کِه گَردشها ازان دریا نَدید | هر دَم آرَد رو به مِحْرابی جَدید | |
۱۱۲۱ | او زِ بَحْرِ عَذْبْ آب شور خَورْد | تا که آبِ شورْ او را کور کرد | |
۱۱۲۲ | بَحْر میگوید به دستِ راست خَور | زآبِ من ای کور تا یابی بَصَر | |
۱۱۲۳ | هست دستِ راست اینجا ظَنِّ راست | کو بِدانَد نیک و بَد را کَزْ کجاست | |
۱۱۲۴ | نیزه گَردانیست ای نیزه که تو | راست میگردی گَهی، گاهی دوتو | |
۱۱۲۵ | ما زِ عشقِ شَمْسِ دین بیناخُنیم | وَرْنه ما آن کور را بینا کُنیم | |
۱۱۲۶ | هانْ ضِیاءُ الحَقْ حُسامُ الدّین تو زود | دارُوَش کُن کوریِ چَشمِ حَسود | |
۱۱۲۷ | توتیایِ کِبْریایِ تیزْفِعْل | دارویِ ظُلْمَتکُشِ اِسْتیزْفِعْل | |
۱۱۲۸ | آن کِه گَر بر چَشمِ اَعْمی بَر زَنَد | ظُلْمَتِ صد ساله را زو بَر کَند | |
۱۱۲۹ | جُمله کوران را دَوا کُن جُز حَسود | کَزْ حَسودی بر تو میآرَد جُحود | |
۱۱۳۰ | مَر حَسودَت را اگر چه آن مَنَم | جانْ مَدِه تا هم چُنین جان میکَنَم | |
۱۱۳۱ | آن کِه او باشد حَسودِ آفتاب | وان کِه میرَنجَد زِ بودِ آفتاب | |
۱۱۳۲ | اینْت دَردِ بیدَوا، کو راست آه | اینْت افتاده آیَد در قَعْرِ چاه | |
۱۱۳۳ | نَفیِ خورشیدِ اَزَل بایِستِ او | کِی بَرآیَد این مُرادِ او؟ بِگو | |
۱۱۳۴ | بازْ آن باشد که بازآیَد به شاه | بازِ کور است آن کِه شُد گُمکرده راه | |
۱۱۳۵ | راه را گُم کرد و در ویرانْ فُتاد | باز در ویرانْ بَرِ جُغْدانْ فُتاد | |
۱۱۳۶ | او همه نور است از نورِ رضا | لیکْ کورَش کرد سَرهَنگِ قَضا | |
۱۱۳۷ | خاکْ در چَشمَش زد و از راه بُرد | در میانِ جُغْد و ویرانَش سِپُرد | |
۱۱۳۸ | بر سَری جُغْدانْش بر سَر میزَنند | پَرّ و بالِ نازنینَش میکَنند | |
۱۱۳۹ | وَلْوَله افتاد در جُغدان که ها | باز آمد تا بگیرد جایِ ما | |
۱۱۴۰ | چون سگانِ کویْ پُر خشم و مَهیب | اَنْدر افتادند در دَلْقِ غَریب | |
۱۱۴۱ | باز گوید من چه دَر خورْدَم به جُغد؟ | صد چُنین ویرانْ فِدا کردم به جُغد | |
۱۱۴۲ | من نخواهم بود اینجا، میرَوَم | سویِ شاهَنْشاهْ راجِع میشَوَم | |
۱۱۴۳ | خویشتن مَکْشید ای جُغدان که من | نه مُقیمَم، میرَوَم سویِ وَطَن | |
۱۱۴۴ | این خَراب، آباد در چَشمِ شماست | وَرْنه ما را ساعِدِ شَهْ نازْ جاست | |
۱۱۴۵ | جُغد گفتا باز حیلَت میکُند | تا زِ خان و مانْ شما را بَر کَند | |
۱۱۴۶ | خانههایِ ما بگیرد او به مَکْر | بَرکَند ما را به سالوسی زِ وَکْر | |
۱۱۴۷ | مینِمایَد سیری این حیلَتپَرَست | وَاللَه از جُمله حَریصانْ بَتَّر است | |
۱۱۴۸ | او خورَد از حِرصْ طین را هَمچو دِبْس | دُنْبه مَسْپارید ای یاران به خِرس | |
۱۱۴۹ | لاف از شَهْ میزَنَد، وَزْ دستِ شَهْ | تا بَرَد او ما سَلیمان را زِ رَهْ | |
۱۱۵۰ | خود چه جِنْسِ شاه باشد مُرغَکی؟ | مَشْنواَش گَر عقل داری اندکی | |
۱۱۵۱ | جِنْسِ شاه است او و یا جِنْسِ وزیر؟ | هیچ باشد لایِقِ لَوْزینه سیر؟ | |
۱۱۵۲ | آنچه میگوید زِ مَکْر و فِعْل و فَن | هست سُلطان با حَشَمْ جویایِ من | |
۱۱۵۳ | اینْت مالیخولیایِ ناپذیر | اینْت لافِ خام و دامِ گولْگیر | |
۱۱۵۴ | هر کِه این باور کُند، از اَبْلَهیست | مُرغَکِ لاغر چه دَرخورْدِ شَهیست؟ | |
۱۱۵۵ | کمترین جُغد اَرْ زَنَد بر مَغزِ او | مَر وِرا یاریگری از شاه کو؟ | |
۱۱۵۶ | گفت باز اَرْ یک پَرِ من بِشْکَند | بیخِ جُغْدِستانْ شَهَنْشه بَر کَند | |
۱۱۵۷ | جُغد چِه بْوَد؟ خود اگر بازی مرا | دلْ بِرَنجانَد،کُند با من جَفا | |
۱۱۵۸ | شَهْ کُند توده به هر شیب و فَراز | صد هزاران خَرمَن از سَرهایِ باز | |
۱۱۵۹ | پاسْبانِ من عنایاتِ وِیْ است | هر کجا که من رَوَم، شَهْ در پِی است | |
۱۱۶۰ | در دِلِ سُلطانْ خیالِ من مُقیم | بی خیالِ منْ دلِ سُلطان سَقیم | |
۱۱۶۱ | چون بِپَرّانَد مرا شَهْ در رَوِش | میپَرَم بر اوجِ دلْ چون پَرتوِش | |
۱۱۶۲ | هَمچو ماه و آفتابی میپَرَم | پَردههایِ آسْمانها میدَرَم | |
۱۱۶۳ | روشنیِّ عقلها از فِکْرَتَم | اِنْفِطارِ آسْمانْ از فِطْرَتَم | |
۱۱۶۴ | بازم و حیران شود در من هُما | جُغد کِهبْوَد تا بِدانَد سِرِّ ما؟ | |
۱۱۶۵ | شَهْ برایِ من زِ زندان یاد کرد | صد هزاران بَسته را آزاد کرد | |
۱۱۶۶ | یک دَمَم با جُغْدها دَمساز کرد | از دَمِ منْ جُغْدها را باز کرد | |
۱۱۶۷ | ای خُنُک جُغدی که در پروازِ من | فَهْم کرد از نیک بَختی رازِ من | |
۱۱۶۸ | در من آویزید تا نازان شوید | گَرچه جُغْدانید، شَهْ بازان شوید | |
۱۱۶۹ | آن کِه باشد با چُنان شاهی حَبیب | هر کجا اُفْتَد چرا باشد غَریب؟ | |
۱۱۷۰ | هر کِه باشد شاه دَردَش را دَوا | گَر چو نِی نالَد، نباشد بینَوا | |
۱۱۷۱ | مالِکِ مُلْکَم، نِیَم من طَبْلخوار | طَبْلِ بازم میزَنَد شَهْ از کِنار | |
۱۱۷۲ | طَبْلِ بازِ من نِدایِ اِرْجِعی | حَقْ گواهِ من به رَغْمِ مُدَّعی | |
۱۱۷۳ | من نِیَم جِنْسِ شَهَنْشه، دور ازو | لیکْ دارم در تَجَلّی نور ازو | |
۱۱۷۴ | نیست جِنْسیَّت زِ رویِ شَکل و ذات | آبْ جِنْسِ خاک آمد در نَبات | |
۱۱۷۵ | بادْ جِنْسِ آتش آمد در قِوام | طَبْع را جِنْس آمدهست آخِر مُدام | |
۱۱۷۶ | جِنْسِ ما چون نیست جِنْسِ شاهِ ما | مایِ ما شُد بَهرِ مایِ او فَنا | |
۱۱۷۷ | چون فَنا شُد مایِ ما، او مانْد فَرد | پیشِ پایِ اسبِ او، گَردم چو گَرد | |
۱۱۷۸ | خاک شُد جان و نشانیهایِ او | هست بر خاکَشْ نِشانِ پایِ او | |
۱۱۷۹ | خاکِ پایَش شو، برایِ این نِشان | تا شَوی تاجِ سَرِ گَردنکَشان | |
۱۱۸۰ | تا که نَفریبد شما را شَکلِ من | نُقلِ من نوشید، پیش از نُقْلِ من | |
۱۱۸۱ | ای بَسا کَس را که صورت راه زد | قَصدِ صورت کرد و بر اَللَه زد | |
۱۱۸۲ | آخِر این جان با بَدَن پیوسته است | هیچ این جان با بَدَن مانند هست؟ | |
۱۱۸۳ | تابِ نورِ چَشم با پیه است جُفت | نورِ دلْ در قطرهٔ خونی نَهُفت | |
۱۱۸۴ | شادی اَندر گُرده و غَم در جِگَر | عقلْ چون شمعی درونِ مَغزِ سَر | |
۱۱۸۵ | این تَعَلُّقها نه بیکَیْف است و چون؟ | عقلها در دانشِ چونی زَبون | |
۱۱۸۶ | جان کُلْ با جانِ جُزو آسیب کرد | جان ازو دُرّی سِتَد در جیب کرد | |
۱۱۸۷ | هَمچو مَریَم جان ازان آسیبِ جیب | حامله شُد از مسیحِ دِلْفَریب | |
۱۱۸۸ | آن مَسیحی نه که بر خُشک و تَر است | آن مسیحی کَزْ مَساحَت بَرتَر است | |
۱۱۸۹ | پس زِ جانِ جانْ چو حامِل گشت جان | از چُنین جانی شود حامِلْ جهان | |
۱۱۹۰ | پس جهانْ زایَد جهانی دیگری | این حَشَر را وا نِمایَد مَحْشَری | |
۱۱۹۱ | تا قیامَت گَر بگویم، بِشْمُرَم | من زِ شَرحِ این قیامَت قاصِرَم | |
۱۱۹۲ | این سُخَنها خود به معنی یا رَبیست | حرفها دامِ دَمِ شیرین لَبیست | |
۱۱۹۳ | چون کُند تَقصیر، پَس چون تَن زَنَد؟ | چون که لَبَّیکَش به یارَب میرَسَد | |
۱۱۹۴ | هست لَبَّیکی که نَتْوانی شَنید | لیکْ سَر تا پایْ بِتْوانی چَشید |
دکلمه_مثنوی
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!