چگونه تفاوت بین ندای درون و عواطف ناشی از تروما را تشخیص دهیم؟

آیا تا به حال حس کرده‌اید که درون شما یک کشمکش بین الهام درونی[۱] از یک طرف، و تاثیرات آسیب‌های شدید روحی از طرف دیگر وجود دارد؟ گاهی این‌دو در هم گره می‌خورند و تشخیص تفاوت بین آنها مشکل است و ما را دچار سردرگمی و اضطراب می‌کند. اما به‌دست آوردن توانایی تشخیص تفاوت بین آنها بسیار مهم است زیرا می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها، روابط و سلامتی عمومی ما بسیار تاثیر بگذارند. پس بیایید به درک عمیق‌تری از این مسائل برسیم و هفت نشانه‌ای که نشان‌دهندۀ الهام درونی شما نیستند، بلکه علائم تروما هستند را بررسی کنیم.

• نشان دادن واکنش شدید[۲]: آیا در مواجهه با عواملِ اضطرابِ خیلی جزئی و حفیف، واکنش‌های شدید نشان می‌دهید؟ دکتر بسل وندر کولک[۳] از متخصصان پیشتاز در زمینه تروما توضیح می‌دهد که افرادی که درگیر تروما هستند می‌توانند واکنش‌های اضطرابی بسیار شدید داشته باشند. این بدین خاطر است که مغز آنها به گونه‌ای سیم‌کشی شده که به‌خاطر حوادث ترومایی گذشته، دائم در حالات نبرد-فرار-خشک شدن[۴] هستند. این شبیه آن است که شما در یک جریان آرامی قرار دارید اما قطره‌های کوچک آب در نظر شما امواج بزرگ هستند. این واکنش شدید، حس الهامی شما نیست که خطر را حس کرده، بلکه شیوه‌ای است که مغز شما برای پاسخ دادن به تروماهای گذشته آموخته است.
• مشکل سخت اعتماد کردن[۵]: آیا شما مشکل اعتماد کردن به دیگران و حتی آنهایی که محبت و صداقتشان را ثابت کرده‌اند دارید؟ بر اساس نظر دکتر جودیث هرمان[۶] که روانکاو و متخصص تروما است، افرادی که از تروما رنج می‌برند، اغلب مشکل اعتماد کردن دارند و از آن به عنوان ابزار حفاظتی استفاده می‌کنند. وقتی کسی از اعتماد شما سوءاستفاده کرده، به‌خصوص به شکل شدید، مغز شما می‌آموزد که از احتیاط و هشیاری به عنوان ابزاری برای حفاظت شخصی استفاده کند. گویی که شما در یک باغ زیبا هستید که پر از گل‌های زیبا و بی‌خطر است، اما از دست زدن به آنها وحشت دارید چون یکبار خاری بدن شما را خراش داده است. این در واقع خاطرات دردناک شما از گذشته است که بین شما و محیط اطراف دیوار می‌کشد.
• ترسِ ترک شدن: آیا پیوسته ترس از تنها ماندن دارید حتی وقتی که اطراف شما پر از افراد حامی و مهربان است؟ بر اساس نظر دکتر جان بالبی[۷] که متخصص روانشناسی نظریه چسبندگی[۸] است، تروماهای اوائل کودکی می‌تواند منجر به ترس دائمی از ترک و تنها شدن شوند. وقتی در دوران کودکی، افرادِ اطرافِ شما که به آنها چسبندگی دارید بی‌ثبات، دور از دسترس و بی‌توجه هستند، می‌تواند یک ترس عمیق درونی از ترک شدن در شما ایجاد کند. گویی که شما در اتاقی هستید که پر از آدم‌هایی هستند که به شما توجه می‌کنند، اما شما نمی‌توانید از این احساس که ممکن است هرلحظه تنها شوید نجات پیدا کنید. این ترس دائمی ناشی از الهام درونی شما نیست، بلکه به‌خاطر ترس عمیق درونی است که در پاسخ به تروماهای دوران کودکی می‌باشد.
• فکر کردن بیش از حد[۹]: آیا وقتی همه چیز به خوبی پیش می‌رود انتظار دارید اوضاع خراب شود؟ بر اساس نظر دکتر ریک هنسن[۱۰]، تروما می‌تواند به سوگیری‌های منفی[۱۱] منجر شود. مغز ما به گونه‌ای سیم‌کشی[۱۲] شده است تا به خطرهایی که بقای ما را تهدید می‌کنند توجه بیشتری کند. اما ما وقتی تروما را تجربه می‌کنیم، این حس می‌تواند خیلی شدید شود و به این حالت برسیم که حتی در موقعیت‌های امن هم احساس خطر کنیم. این شبیه آن است که در یک اتاق زیبا هستید ولی توجه شما به یک لکۀ کوچک روی فرش است. این الهام درونی شما نیست که به شما خطری را گوشزد می‌کند، بلکه یک پاسخ پیش‌آموخته از تروماهای گذشته است که انتظار شرایط بد را دارید.
• پایداری[۱۳]: آیا وقتی زندگی آرام و پایدار است احساس بد و ناراحت‌کننده دارید؟ بر اساس نظر دکتر بروس پِری[۱۴] که از متخصصان پیشتاز در زمینه تروماهای کودکی است، افراد دچار تروما به‌خاطر زندگی در شرایط بحرانی می‌توانند از بودن در شرایط پایدار احساس ناراحتی داشته باشند. این احساسِ عدمِ راحتی ممکن است ضدشهودی[۱۵] به نظر برسد اما وقتی شما به زندگی پر از شرایط غیرقابل پیش‌بینی و بحران عادت کرده‌اید، پایداری می‌تواند یک احساس بیگانه و ناراحت‌کننده ایجاد کند. گویی که شما به دریانوردی در دریاهای مواج عادت دارید و وقتی که دریا نهایتا آرام می‌شود، احساس گمشدگی، بی‌قراری یا ناراحتی دارید. ذهن شما عادت کرده که شرایط بحرانی را یک شرایط عادی و آرام بداند و اگر همه چیز آرام باشد، گویی که آرامش پیش از طوفان است. این الهام درونی شما نیست که اخطار می‌دهد در بحران خواهید افتاد، بلکه بازتاب صدای بحران‌های گذشته است.
• گوش به زنگ بودن بیش از حد[۱۶]: آیا اغلب در حالت مراقبت و توجه بیش از حد، به‌خصوص وقتی که خطری وجود ندارد هستید؟ دکتر پیتر لاوین[۱۷] که به کار بر روی اضطراب و تروما شهرت دارد، توضیح می‌دهد که افراد دچار تروما اغلب حالت هشیاری و توجه زیاد از حد دارند، یک حالت هشیاری افزایش‌یافته‌ای که در آن شما پیوسته در جست‌وجویِ خطرهایِ پنهانیِ واقعی و فرضی هستید. شبیه این است که در یک جنگل آرام هستید اما هر صدای خش‌خش برگ‌ها قلب شما را به تپش وامی‌دارد و حواس شما قوی می‌شوند و شما پیوسته انتظار خطر را می‌کشید، حتی وقتی که ظاهرا خطری وجود ندارد. این حالت هشیاری مزمن می‌تواند بسیار خسته‌کننده و اضطراب‌زا باشد. این در واقع الهام درونی شما نیست که به شما اعلام خطر می‌کند، بلکه بازتاب صدای تروماهای گذشته است که شما را در وضعیت هشیاری بسیار زیاد قرار می‌دهد.
• دوری کردن[۱۸]: آیا شما بدون دلیل خاصی از افراد، مکان‌ها یا موقعیت‌های خاص دوری می‌کنید؟ بر اساس گفته دکتر فرانسیس شاپیرو[۱۹]، توسعه‌دهنده روش درمانی EMDR، افراد دارای تروما اغلب از عوامل تحریک‌کننده‌ای که خاطرات ترومای آنها را یادآوری می‌کند دوری می‌گزینند. این دوری گزیدن، تلاشی از طرف مغز برای جلوگیری از تجربه‌کردن عواطف اضطرابیی است که مرتبط با تروما هستند. شبیه این است که ذهن، منطقه ورودممنوعی را اطراف هرچیزی که حوادث ترومایی را دوباره به سطح خودآگاه بیاورد، ایجاد می‌کند. شما از یک مسیر دوری می‌کنید، نه به‌خاطر اینکه خطرناک یا نامناسب است، بلکه به‌خاطر اینکه احساس ناراحت‌کننده‌ای در شما ایجاد می‌کند. در این لحظات، این الهام درونی‌تان نیست که شما را هدایت می‌کند، بلکه نشانه‌ای از ترومای حل‌نشده است.

به یاد داشته باشید که درک عواطف و احساسات، یک سفر است، و نه یک دویِ ماراتُن. اگر این علائم را در خود می‌بینید، از مراجعه به یک متخصص سلامتِ روان خجالت نکشید. هر قدمی که شما بر می‌دارید، شما را به شفا نزدیکتر می‌کند.

منبع: یوتیوب، ترجمه: احسان اشرفی ۱۴۰۲/۱۱/۲۰

[۱] gut instinct

[۲] Overreacting

[۳] Dr Bessel Vander culk

[۴] Fight-flight-freeze

[۵] Difficulty trusting

[۶] Dr Judith Herman

[۷] Dr John Balby

[۸] attachment Theory psychologist

[۹] Overthinking

[۱۰] Dr Rick Hansen

[۱۱] negative bias

[۱۲] wired

[۱۳] Stability

[۱۴] Dr Bruce Perry

[۱۵] counterintuitive

[۱۶] hypervigilance

[۱۷] Dr Peter a LaVine

[۱۸] Avoidance

[۱۹] Dr Francine Shapiro