مولوی‌نامه – جلد اول – فصل چهارم: اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیات و تعینات امکانی

توضیحاً کسانی که معتقد به وحدت وجودند، اکثر قائل به اصالت وجود نیز هستند؛ اتفاقاً جمعی از محققان فلاسفۀ مشائی نیز به اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیات گرویده‌اند؛ یعنی می‌گویند که اصل در تحقق و فعلیت خارجی؛ و آنچه ذاتاً متعلق جعل علت اولی واقع شده همان وجود است؛ و ماهیات و تعینات همه امور اعتباری است که از حدود و مراتب وجود انتزاع می‌شود؛ و به قول گلشن راز:

وجود اندر کمال خویش ساری است/ تعین‌ها امور اعتباری است

چو ممکن گرد امکان برفشاند/ به جز واجب دگر چیزی نماند

آنچه گفتیم راجع به «وحدت وجود» بود؛ اکنون به تفسیر «وحدت موجود» می‌پردازیم.