مولوی‌نامه – جلد اول – فصل چهارم: وحدت شهود

جماعتی از صوفیه که منکر وحدت وجودند؛ و از آن جمله همان علاء الدوله سمنانی در مقابل وحدت وجود اصطلاح تازه وضع کرده‌اند به نام وحدت شهود؛ و به این سبب آن جماعت را «وحدت شهودی» در مقابل «وحدت وجودی» می‌گوییم.

و مقصود از «وحدت شهود» توحید الهی است از راه کشف و شهود عرفانی؛ نه به طریق متکلمان با دلیل عقلی و قیاس برهانی که مولوی در تعریض بدان گفته است:

جز به مَصنوعی ندیدی صانِعی/ با قیاس اِقتِرانی قانِعی

اما به نظر ما این نوع از وحدت شهود با وحدت وجود که دیگر عرفا و صوفیه گفته‌اند منافات ندارد؛ یعنی لازمۀ وحدت شهود یا توحید شهودی این نیست که قضیۀ وحدت وجود باطل باشد.