مولوی‌نامه – جلد دوم – فصل چهارم: دست وهم و خیال در زجر و طیره و فال، و هرچه از آن قبیل باشد

به اعتقاد این حقیر کلی اموری که از جنس زجر و فال و طیره، و مروا و مرغوا، و افسون و رقیه و عوذه و حرز و طلسم و عزایم و امثال آن باشد، همه مبتنی بر همان تأثیر قوۀ وهم و خیال است در امور خارجی اعم از جسمانیات و روحانیات.

در ظهور کرامات و خرق عادات و معجزات نیز جمهور فلاسفه و متکلمان، قدرت قوۀ متخیلۀ فاعل را یکی از شروط اصلی فعل شمرده‌اند.

شاید یکی از معانی حدیث نبوی معروف «لا تمارضوا فتمرضوا» همین باشد که توهم بیمار بودن را به خود راه مدهید؛ که به مرض حقیقی منجر می‌شود؛ اما معروف این است که «تمارض» وانمود کردن مریضی است به دروغ و لاغ؛ چنان‌که مولوی گفته است:

گفت پیغمبر که رنجوری به لاغ/ رنج آرد تا بمیرد چون چراغ