شرح مثنوی بدیع‌الزمان فروزانفر – دفتر اوّل – بخش ۲۵ – نومید کردنِ وزیر مریدان را از رَفْضِِ خلوت
| تا به زیر چرخ ناری چون حطب | من نسوزم در عنا و در عطب | |
چرخ ناری: کره‌ی اثیر و عنصر آتش که به عقیده‌ی قدما بالای کره‌ی هوا و فرود فلک قمر قرار دارد.
عنا: رنج و مشقت.
عطب: هلاک و تباهی.
| پهلوی عیسی نشینم بعد از این | بر فراز آسمان چارمین | |
مطابق روایت ابوبکر عتیق بن محمد سور آبادی (متوفی ۴۹۴) عیسی را به آسمان چهارم بردند (ترجمه و قصه‌های قرآن، طبع طهران، ص ۱۶۵) و آن مطابق است با روایت قصص الانبیاء، طبع لاهور، ص ۱۸۰ و در اشعار فارسی غالباً همین روایت مورد توجه بوده است، مثلا دیوان سنایی، طهران ۱۳۴۱، ص ۳۷، ۱۱۸، دیوان خاقانی، طبع طهران ۱۳۳۸، ص ۲۴، ۲۸۱، ۳۰۳ ولی به روایتی او در آسمان سوم است (تفسیر طبری، طبع مصر، ج ۱۵،
ص ۱۱) و با کثرت روایات در آسمان دوم قرار دارد (تاریخ طبری، طبع مصر، ج ۲، ص ۲۱۱، کشف الاسرار، انتشارات دانشگاه طهران، ج ۲، ص ۱۴۱ ج ۵، ص ۴۹۰ تفسیر ابوالفتوح. طبع طهران، ج ۳، ص ۳۱۷) و ظاهراً خواجه حافظ به روایت دوم نظر داشته است:
| در آسمان نه عجب گر به گفته‌ی حافظ | سرود زهره به رقص آورد مسیحا را | |
دیوان حافظ، ص ۴ زیرا زهره مطابق عقیده‌ی منجمین در فلک سوم جای دارد.
بعضی نیز جای عیسی را پیرامون عرش گفته‌اند (تاریخ طبری، ج ۲، ص ۲۴) و مولف روضه الصفا می‌گوید: «و کثیری از ثقات روایت کرده‌اند که عیسی در بیت المعمور مقیم است» خاقانی بنابراین روایت می‌گوید:
| عیسیم از بیت معمور آمده وز خوان خلد | خورده قوت و زله اخوان راز خوان آورده‌ام | |
دیوان خاقانی، ص ۲۵۴ ولی‌محمد اکبرآبادی نظر به حدیث معراج و گفته‌ی ابن‌عربی که مقام عیسی را در فلک دوم فرض کرده گفته است که بودن عیسی در آسمان چهارم سخن وزیر مزور است و مولانا به صحت و سقم آن توجه نداشته و یا بنا بر مشهور میان شعرا گفته است ولی از آنچه نقل کردیم مسلم گردید که روایات، دراین‌باره مختلف است و سخن مولانا مطابقت دارد با روایت ابوبکر عتیق.
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!