سرقت ادبی
برای خرید تصحیح جدید مقالات شمس تبریزی اینجا را کلیک کنید.
کانال تلگرام مثنوی‌خوانی. خوانش و توضیح مثنوی مولانا با رویکرد کاربردی و نیم‌نگاهی به مقالات شمس تبریزی: masnavikhany@
حکایت سرقت ادبی
سرقت ادبی که در زبان انگلیسی به آن پلیجیریزم (Plagiarism) می گویند به معنای دزدیدن اثر ادبی و هنری دیگران و جازدن آن به عنوان کار خود یا تقاضای باج برای برگرداندن آن است.
به عنوان مثال استاد #عبدالحسین_زرینکوب کتابی به نام نردبان آسمان در شرح مثنوی مولانا نوشته بودند که توسط شخصی سرقت شد و سارق تقاضای مبلغ زیادی جهت بازگرداندن کتاب کرده بود و استاد پاسخ داده بودند که توان پرداخت چنین مبلغی را ندارند. چون قلم ایشان کاملاً مشخص بود، سارق نه به پول خود رسید و نه توانست کتاب را چاپ کند. چند سال بعد از وفات استاد، این کتاب با نام نردبان شکسته (که حکایت از ناقص بودن کتاب دارد) توسط ناشر به چاپ رسید. از این استاد بزرگوار چندین کتاب دیگر نیز به شکل‌های مختلف سرقت یا مفقود شد.
در زمان‌های گذشته به دلیل اینکه فن‌آوری امروزی وجود نداشت، نویسنده اگر دستنوشته‌هایش به هر شکلی مفقود میشد، متاسفانه امکان بازیابی آن وجود نداشت اما امروزه با توجه به ایجاد فرصت‌های جدید، امکان از بین رفتن کم شده است ولی از طرف دیگر فرصت برای سارقان ادبی بسیار مهیا گشته است.
ظهور پدیده‌های جدید می‌توانند شکل وقایع قدیمی را تغییر داده و یا اتفاقات جدید را به وجود آورند. همین فضای مجازی را در نظر بگیرید، بارها شاهد هستیم که نویسندگانی به شکل‌های مختلف و با انگیزه‌های متفاوت، انواع سرقت ادبی را مرتکب شوند که به چند نوع آنها اشاره میکنیم.
۱- در فضای مجازی مانند تلگرام و یا اینستاگرام نویسندگانی هستند که از ذهن و جان خود مایه می‌گذارند و مطالبی را می‌نویسند اما می‌بینیم که چند روز بعد عده‌ای بدون تغییر یا با اندک تغییری در کلمات، آن را به نام خود منتشر میکنند.
۲- برخی از به اصطلاح نویسندگان ضعیف و گمنام برای اینکه اثر خود را به شهرت برسانند، شعری یا متنی می‌نویسند و آن را به شاعران و نویسندگان بزرگ نسبت می دهند. نمونه‌های بسیار زیادی از این مورد در این چند سال اخیر به خصوص در مورد اشعار مولانا مشاهده شده است.
۳- برخی که تقریبا مشخص است از کجا آبشخور دارند، برای تخریب شاعر یا عارف یا مفاخر فرهنگی، مطلب بسیار سخیف و زننده‌ای را در قالب شعر یا متنی به آن بزرگان نسبت داده و آن را در فضای مجازی پخش میکنند. این افراد از روشن شدن حقیقت و کسادی بازار دروغ و فریب خود واهمه دارند و از هر روشی جهت رسیدن به مقصود خود استفاده میکنند. این دسته در ابتدا و انتهای یک طیف قرار دارند. یک سر آن متعصبین مذهبی هستند که با عرفان سر عناد دارند و طرف دیگر مخربان فرهنگ جامعه ایرانی که به قصد تخریب دین یا حتی اشاعه روابط نامشروع اخلاقی دست به این کار می‌زنند.
۴- عده‌ای کم‌اطلاع برای خودنمایی، مطالب تولید شده به روش‌های بالا را چشم‌بسته و از سر نادانی در گروه‌های مختلف مجازی پخش میکنند و بدتر از همه اینکه برخی از آنها گردانندگان صفحات مجازی هستند و به راحتی با ارسال یک مطلب اشتباه، هم نام بزرگی را مخدوش میکنند و هم عده زیادی را گمراه میکنند.
سخن پایانی
شرایط به وجود آمده دو جنبه دارند. جنبۀ مثبت ماجرا این است که این فرصتی طلایی جهت بازشناخت مفاخر ادبی و فرهنگی و عرفانی ما می‌باشد و دلسوزان و مدیران فرهنگی می‌توانند از این فرصت استفاده کنند. میزان بازدید و تأثیر مجموعۀ فضای مجازی بسیار بیشتر از رسانه‌های صوتی و تصویری ملی شده است و فرصت بسیار خوبی برای شکستن این انحصار توسط کسانی است که حقیقتاً حرف‌های ارزشمند برای تزریق به جامعه دارند. این شرایط نه تنها از یک جنبه فرصت به حساب می‌آید بلکه از نگاه دیگر، مسئولیت سنگینی بر عهده دانایان می‌باشد تا اجازه ندهند افرادی که در بالا ذکر آنها رفت، خوراک فاسد، کم‌ارزش یا تقلبی به کالبد ذهنی جامعه وارد کنند.
قلم نویسنده و مطلبی که از ذهن او صادر می‌گردد، حُکم مال و حریم شخصی او را دارد و هرگونه تغییر و تحریف و دزدی و جازنی آن به نام خود، خوردن خون و مال او به حساب می آید.
به دلیل سرعت ورود و تغییرات شتابانی که فضای مجازی داشته، هنوز فرهنگ درست استفاده از آن در جامعه ایجاد نشده است. تا زمانی که مسئولین از خواب بیدار شوند و تصمیمی برای این معضل بگیرند، وظیفۀ هرکدام از ما این است که شیوۀ درست پیدا کردن منابع موثّق و رسمی را تشخیص دهیم و هرمطلبی را از هرجایی برنداریم. به عنوان مثال اگر شعری را در یک کانال خبری منسوب به کسی دیدیم باید حتما به آن شک کنیم و سعی کنیم آن را از رسانه‌ای رسمی و معتبر که تخصص این کار را دارد برداریم.
در انتها به عنوان نمونه تعدادی از اشعاری که به نام مولانا جازنی شده‌اند را مثال می‌آوریم:
۱- هر لحظه که تسلیمم، در کارگه تقدیر آرامتر از آهو
۲- دنیا همه هیچ و اهل دنیا همه هیچ ای هیچ برای هیچ بر هیچ مپیچ
۳- در این عمری که می دانی فقط چندی تو مهمانی
۴- گفتم ای دل نروی، خار شوی زار شوی
۵- از مست نپرسید به میخانه چرا هست
۶- خاطر دیدار تویی، عاشق کمیاب منم
۷- تا آب شدم، سراب دیدم خود را
۸- آب منم، تاب منم، شاعر مهتاب منم
۹- کن نظری که تشنه ام، بهر وصال عشق تو
۱۰- گفتی بیا، گفتم کجا؟ گفتی میان جان ما
۱۱-ای که می پرسی نشان عشق چیست
۱۲- بیائید، بیائید به میدان خرابات
۱۳- عشق را بی معرفت معنا مکن زر نداری مشت خود..
۱۴- مست عشقم مست شوقم مست دوست…
۱۵- من میان جسم ها جان دیده ام
۱۶-من اگر با من نباشم می شوم تنهاترین
۱۷- عزیزانم را، نه در قلبم دوست می دارم
۱۸- جریمه کرده ای مرا؟
۱۹- آنچه گفتند و سرودند تو آنی
۲۰- حالتی هست مرا با غم دلدار امروز
۲۱-من اسیرم، عاشقم عاشق تر از افسانه ها
۲۲-مصلحت نیست قیاس رخ تو با خورشید
۲۳-تا دل نشود عاشق دیوانه نمی گردد
۲۴-نوروز بمانید که ایام شمایید
۲۵-مستی ما، مستی از هر جام نیست
۲۶-درویش و در این گوشه دنیا با نیک و بد خلق جهان کار نداریم
۲۷-در سینه بی خویشان، جز یار نمی گنجد
۲۸-شکستم توبه ام ساقی تو هم بشکن سر خم را
۲۹-سه بیت، سه نگاه موسی خطاب به خداوند در کوه طور.
۳۰-گم شدم در خود ندانم من، کی ام یا چیستم.
۳۱-ما در دو جهان غیر خدا یار نداریم
۳۲- امشب اگر ساقی شوم تا صبح غوغا می کنم
۳۳-هر که با عشق آشنا شد، مست شد
۳۴-عشق چون عقل می گردد جدا
۳۵-فهم عاقل را به عاشق راه نیست
۳۶-گویند ز پیمانه ننوشید، حرام است
۳۷-نه مرادم، نه مریدمنه پیاممنه کلاممنه سلامم، نه علیکم
۳۸-گفتم ای یار مکن با دل عاشق بازی
۳۹-امشبغم دیروز و پریروزو فلان سال و فلان حالو فلان مال که بر باد فنا رفتنخور
۴۰-تو در جان منی من غم ندارم
۴۱-دلبری دارم که نامش ساغر دردانه است
۴۲-ای عاشقان بلوا کنید، امشب دلم سرزنده شد
۴۳-در محفل خود راه مده همچو منی را
۴۴-باران که شدی مپرس این خانه کیست
۴۵-دلا یاران سه قسمند گر بدانی زبانی اند و نانی اند و جانی
۴۶-آنکس که بداند و بخواهد که بداند خود را به بلندای سعادت برساند
۰۲/۰۲/۹۹
گروه شمس و مولانا
هزاران درود و سپاس بر شما عزیزان باد که نیشتر در دمل چرکین نهاده و سرش را باز کردید .
حد اقل برای من که بیش از سه دهه در غرب زندگی می کنم ماهی نیست که گروهی به نام حافظ و مولوی خود را در جهان مجازی جا نیندازد .حتی سخنرانی هم می گذارند
درود بر دوستان
من وقتی با شعر گفتم نروی خار شوری
برخورد کردم دیدم نمیخوره به مولانا
توی آثارش هم پیدا نکردم کدوم کتابه
ممنون که زوشنم کردید
درود به شما. این شعر اصلا از مولانا نیست.
خوب پس از چه کسی است؟
چون اشعار بعضا قشنگ و پر محتوا هستند اگر امکانش هست مشخص کنید این اشعار از کیست؟
خب شما عرض میکنید این اشعار از مولانا نیستن میشه بفرمایید از چه شاعر محترمیه؟اصن چطور میشه به منبع صحبت‌های شما اعتماد کرد؟ خودتون این اطلاعات و از کجا اوردین که نقض اطلاعات بقیه میکنید ؟
سلام
این بیت از کیست؟
هر لحظه که تسلیمم در کارگه تقدیر
آرامتر از آهو بی باک تر از شیرم
درود به شما. از مولانا نیست. احتمالا شاعری گمنام سروده
همام تبریزی
این بیت اشتباه قافیه هم داره، باید مصرع دومش اینطور باشه:
آرامتر از آهو، بی‌باک ترم از شیر
تا قافیه درست در بیاد،
سراینده این شعر اصلا آگاهی از ردیف و قافیه نداشته…
هم مسجد و هم کعبه و هم قبله بهانه است *دقت بکنی نور خدا داخل خانه است
در مسجد و در کعبه بدنبال چه هستی *اول تو ببین قلب کسی را نشکستی
…
این شعر هم یکی از اشعاریه که به مولانا نسبت دادن اما در هیچ سایت معتبری پیداش نکردم
آیا میدونید شاعرش کیه؟
درود به شما. از مولانا نیست دوست گرامی.
نگارش این مطلب و انتشار این حقایق قابل ستایش است و از شما دوست عزیز بسیار متشکرم.
جریانات ایدئولوژیکی وجود دارند که از این اشعار جعلی نسبت داده شده به مولانا استفاده می کنند تا بر عقاید جانب دارانه خود مهر تایید بزنند.
امیدوارم رتبه این وبسایت در گوگل افزایش یابد تا هر شخصی این شعر را جستجو کرد، سریعتر با حقیقت آن مواجه شود.
گرچه سرقت ادبی مذموم است
ولیک اسم را چه سود؟
مسمی را دریاب.
مهم هست که شاعر کیست
اما مهمتر درک معنی ابیات است که خود شاعران معنوی نیز هدفی جز این نداشتند، آنها از نام و اعتبار رها گشته و غرق در معنا شده اند،، لذا ما هم غرق شویم و نپرسیم از کیست و از کجاست!
بزرگوار ..دریافت مسمی از اهلش گواراست ..اگر بنده بگویم که شاه سلطان حسین صفوی خالق و کاشف رادیم است ,ما مسمی را دریافت کرده ایم …بحث شخصیت و تلاش مدام کوری به همراه اثر علمی او برای بشریت و اجر نهادن بر او در آینده است
درود و عرض ادب و احترام
خیلی از این اشعاری که حضرت مولانا نسبت میدهند زیبا ، شنیدی و قابل تامل هستند .
ای کاش شاعران واقعی این ابیات زیبا را میشد شناخت
درود بر شما. بی اندازه سپاسگزارم.
شعر درکارگه تقدیر رو حتی دکتر انوشه هم تو برنامه دور همی خوندش این برام تعجب برانگیزه
درود به شما. مشکل اینجاست که در زمینه غیرتخصصی خودشون اظهار نظر کردند.
با سلام
لطفا بالاخره ارشاد فرمایید قطعه :
در این عمری که میدانی …
از کیست ؟
سپاس
درود به شما. ما فقط می تونیم بگیم از مولانا نیست. اینکه برای چه کسی است در تخصص ما نیست.
افرادی که به دنبال سند برای اثبات جعلی بودن برخی ابیات هستند ، کافیست که به دیوان شاعر مربوطه ، در اینجا مولانا ، سری بزنند و جستجو کنند !
عدم وجود ابیات جعلی در دیوان شاعران منتسب شده ، برای اثبات کافیست !
از سوی دیگر ، فردی که ابیاتی را به شاعران مشهور منتسب میکند باید آدرس آن ابیات در دیوان شاعر مربوطه را هم مشخص کند. بیتی که آدرس درست نداشته باشد ، جعلی است.
به طور مثال ، وقتی ابیاتی از مولانا بیان میکنیم ، باید بگوییم در کدام دیوان و چه شماره ای است.
نکته دیگر اینکه به دنبال نام شاعر ابیات جعلی نباشید ، چون این افراد با انتساب شعر خود به نام شاعر مشهور ، در واقع در پی معروف کردن نام خود ، در پس نام آن شاعر هستند چرا که وقتی منِ نوعی ، انتساب شعر به آن شاعر معروف را رد میکنم، دیگری، نظیر برخی از دوستان پرسش کننده ، نام شاعر را می پرسند و هز این رهگذر ، شاعر قلابی هم مطرح میشود !
میشه این بیت رو معنا کنید؟
با سوره ی دل اگر خدا را خواندی
حمد و فلق و نعره ی مستانه یکی است
سلام. منظور اینه که همه شناخت خداست و فهمی که ما از خدا داریم. مثلا اگر ما خدا رو یک موجود جدا از خودمون بدونیم، با خصوصیات و اخلاق انسانی، مثل خشم و کینه ، موجودی بسیار ترسناک خواهد بود دیگه حمد باشه یا فلق یا نعره ی مستانه فرقی نمیکنه ولی خدا رو که درست بشناسیم و بدونبم که خدا در تمام ذرات کائنات هست دیگه هر چیزی که در فکر و دل ما هست آیه ی از خداست.
مهم* شناخت خداست
درود و صد درود ماچ به شما
درود .چگونه این اشعار که بعضی از آنها از لحاظ معنا و پیامی که دارن قابل تأمل و گاهی آموزنده است شاعرش نامشخص است ؟ چه کسی حاظر است این نوع اشعار خودش بسراید و آن را به مولوی نسبت دهد؟حد اقل سراینده واقعی آننا را مشخص سازید
درود به شما. بیشتر این افراد به دو دلیل گمنام هستند. یا توانایی چاپ اثر خود را ندارند و در نتیجه شعرشان فقط در فضای مجازی پخش می شود بدون نام. دوم اینکه آثار برخی از آنها را ارشاد مجوز چاپ نمی دهد. موفق باشید.
دزدهای شیادی به نام های سیدرضا علوی مطلق و فرحناز یزدان پناه (ساکن یاسوج) با اجیر کردن تعدادی دزد ولگرد، در اقدامی بی نهایت وقیحانه و بی سابقه اقدام به دزدیدن تمامی طرح های فیلمنامه ی بنده کرده و به نام دزدی دیگر ثبت کرده و وقاحت را به درجه ای رسانده که حتی درصدد فروش و چاپ آنها هم هستند! مراحل شکایت از این شیادهای رذل بی نظیر در تاریخ، به چه صورت است؟
ممنون از شما و دو صد درود.واقعا حرف دل بنده رو فرمودید.👏🌺👍
خب شما که میگید این اشعار برای مولانا نیست میشه بفرمایید که برای کوم شاعر محترمه؟اصلا خودتون این مطالب رو از چه منبعی آوردید و از کجا میشه به معتبر بودنش اعتماد کرد و بر چه اساسی این اشعار رو از مولانا نقض میکنید ؟
درود به شما. کار تخصصی ما اشعار مولانا است و در این مطلب هم اشعاری که از مولانا نیست ولی به او نسبت داده شده است را تفکیک کرده ایم. اینکه این اشعار برای چه کسی است را اگر با تحقیق به دست آوردیم که اعلام کردیم در غیر اینصورت نمی دانیم از کیست.
با تشکرفراوان از زحمات شما. من شخصا متوجه میشم این اشعار بدلی هستند ولی از اینکه. شما زحمت کشیدید همه را یک جا جمع کردید ممنونم خیلی ارزش داره. کار شما
درود. برای اهل پژوهش دانستن نام سراینده بسیار مهم است . چرا که:
۱. او را برای پیگیری دیگر آثار آن سراینده رهنما ست.
۲. می تواند گام به گام سلوک یک عارف ترانه سرا را ببیند.با سپاس
گر لب بگشایم همه تان مست کنم
وانگه که بنالم دل سنگ نرم کنم
چون مویه کنم در دل شب باشد که
شب زار زند زین آمدن (په. آ. که )
(پ.ا.ک)
ممنون از مطلب مفیدی که فرمودید متاسفانه این اشعار اینقدر در اینستاگرام زیاد شده و دکلمه های زیبایی هم خوندن عزیزان که بعضا منکر خدا و وحدت وجود هم هستند، همه هم استوری میکنند و در تایید بی اعتقادی خودشون رواج میدهند استادی داشتم تعریف میکرد چند بیت شعر خواندم برای یکی از دوستان بنام مولانا و طرف کلی به به و چه چه نموده بعدا گفته ام که شعر از خودم هست در حالی که اگر اول میگفتم شعر خودم هست با این دقت و توجه گوش نمیکرد😅