مثنوی مولانا – دفتر پنجم – بخش ۱۳۰ – جواب گفتنِ مومنِ سُنّی کافِرِ جَبْری را و در اِثْباتِ اختیارِ بَنده دلیل گفتن سُنَّت راهی باشد کوفتهٔ اَقْدامِ اَنْبیا عَلَیْهِمُ‌السَّلام بر یَمینِ آن راهْ بیابانِ جَبْر که خود را اختیار نَبیند و اَمر و نَهی را مُنْکر شود و تاویل کُند و از مُنْکر شُدنِ اَمر و نَهی لازم آید اِنْکارِ بهشت جَزایِ مُطیعانِ اَمر است و دوزخْ جَزایِ مُخالفانِ اَمر و دیگر نگویم به چه اَنجامَد که اَلْعاقِلُ تَکْفیهُ الْاِشارَه و بر یَسارِ آن راهْ بیابانِ قَدَر است که قُدرتِ خالِق را مَغْلوبِ قُدرتِ خَلْق دانَد و از آن آن فَسادها زایَد که آن مُغِ جَبْری بَر شِمُرد
| ۲۹۶۴ | گفت مؤمن بِشْنو ای جَبْری خِطاب | آنِ خود گفتی نَکْ آوردم جواب | |
| ۲۹۶۵ | بازیِ خود دیدی ای شَطرنج‌باز | بازیِ خَصْمَت بِبین پَهْن و دراز | |
| ۲۹۶۶ | نامهٔ عُذرِ خودَت بَر خوانْدی | نامهٔ سُنّی بِخوان چه مانْدی؟ | |
| ۲۹۶۷ | نکته گفتی جَبْریانه در قَضا | سِرِّ آن بِشْنو زِ من در ماجَرا | |
| ۲۹۶۸ | اِخْتیاری هست ما را بی‌گُمان | حِسّ را مُنْکِر نَتانی شُد عِیان | |
| ۲۹۶۹ | سنگ را هرگز نگوید کَس بیا | از کُلوخی کَس کجا جویَد وَفا؟ | |
| ۲۹۷۰ | آدمی را کَس نگوید هین بِپَر | یا بیا ای کور تو در من نِگَر | |
| ۲۹۷۱ | گفت یَزدان ما عَلَی الْاَعْمیٰ حَرَج | کِی نَهَد بر کَس حَرَجْ رَبُّ الْفَرَج؟ | |
| ۲۹۷۲ | کس نگوید سنگ را دیر آمدی | یا که چوبا تو چرا بر من زدی؟ | |
| ۲۹۷۳ | این چُنین واجُست‌ها مَجْبور را | کَس بگوید؟ یا زَنَد مَعْذور را؟ | |
| ۲۹۷۴ | اَمر و نَهی و خَشم و تَشْریف و عِتاب | نیست جُز مُخْتار را ای پاکْ‌جیب | |
| ۲۹۷۵ | اِخْتیاری هست در ظُلم و سِتَم | من ازین شَیطان و نَفْس این خواستم | |
| ۲۹۷۶ | اِخْتیار اَنْدَر دَرونَت ساکِن‌ست | تا ندید او یوسُفی کَف را نَخَست | |
| ۲۹۷۷ | اِخْتیار و داعیه در نَفْس بود | روش دید آن کِه پَر و بالی گُشود | |
| ۲۹۷۸ | سگْ بِخُفته اِخْتیارَش گشته گُم | چون شِکَنْبه دید جُنْبانید دُم | |
| ۲۹۷۹ | اسبْ هم حوحو کُند چون دید جو | چون بِجُنبَد گوشتْ گُربه کرد مو | |
| ۲۹۸۰ | دیدن آمد جُنْبِشِ آن اختیار | هَمچو نَفْخی ز آتَش اَنْگیزَد شَرار | |
| ۲۹۸۱ | پَس بِجُنبَد اِخْتیارَت چون بِلیس | شُد دَلالَه آرَدَت پیغامِ ویس | |
| ۲۹۸۲ | چون که مَطْلوبی بَرین کَس عَرضه کرد | اِخْتیارِ خُفته بُگْشایَد نَوَرْد | |
| ۲۹۸۳ | وان فرشته خیرها بر رَغْمِ دیو | عَرضه دارد می‌کُند در دلْ غَریو | |
| ۲۹۸۴ | تا بِجُنبَد اختیارِ خیرِ تو | زان که پیش از عَرضه خُفته‌ست این دو خو | |
| ۲۹۸۵ | پَس فرشته وْ دیو گشته عَرضه‌دار | بَهْرِ تَحْریکِ عُروقِ اِخْتیار | |
| ۲۹۸۶ | می‌شود زِالْهام‌ها و وَسْوَسه | اِخْتیارِ خیر و شَرَّت دَهْ کَسه | |
| ۲۹۸۷ | وَقتِ تَحْلیلِ نماز ای با نَمَک | زان سلام آوَرْد باید بر مَلَک | |
| ۲۹۸۸ | که زِ اِلْهام و دُعایِ خوبَتان | اِخْتیارِ این نمازم شُد رَوان | |
| ۲۹۸۹ | باز از بَعدِ گُنَه لَعْنَت کُنی | بر بِلیس ایرا کَزویی مُنْحَنی | |
| ۲۹۹۰ | این دو ضِدْ عَرضه کُنندَ‌ت در سِرار | در حِجابِ غَیْب آمد عَرضه‌دار | |
| ۲۹۹۱ | چون که پَرده یْ غَیْب بَرخیزَد زِ پیش | تو بِبینی رویِ دَلّالانِ خویش | |
| ۲۹۹۲ | وان سُخَنْشان وا شِناسی بی‌گَزَند | کآن سُخَن‌گویانْ نَهانْ این‌ها بُدند | |
| ۲۹۹۳ | دیو گوید ای اسیرِ طَبْع و تَن | عَرضه می‌کردم نکردم زورْ من | |
| ۲۹۹۴ | وان فرشته گویَدَت من گُفتَمَت | که ازین شادی فُزون گردد غَمَت | |
| ۲۹۹۵ | آن فُلان روزَت نگفتم من چُنان | که ازان سوی است رَهْ سویِ جِنان؟ | |
| ۲۹۹۶ | ما مُحِبِّ جان و روح اَفْزایِ تو | ساجِدانِ مُخْلِصِ بابایِ تو | |
| ۲۹۹۷ | این زَمانَت خِدْمَتی هم می‌کُنیم | سویِ مَخْدومی صَلایَت می‌زَنیم | |
| ۲۹۹۸ | آن گُرُه بابات را بوده عِدیٰ | در خِطابِ اُسْجُدوا کرده اِبا | |
| ۲۹۹۹ | آن گرفتی آنِ ما انداختی | حَقِّ خِدمَت‌هایِ ما نَشْناختی | |
| ۳۰۰۰ | این زمان ما را و ایشان را عِیان | دَر نِگَر بِشْناس از لَحْن و بَیان | |
| ۳۰۰۱ | نیمْ شب چون بِشْنَوی رازی زِ دوست | چون سُخَن گوید سَحَر دانی که اوست | |
| ۳۰۰۲ | وَرْ دو کَس در شب خَبَر آرَد تورا | روزْ از گفتن شِناسی هر دو را | |
| ۳۰۰۳ | بانگِ شیر و بانگِ سگ در شب رَسید | صورتِ هر دو زِ تاریکی نَدید | |
| ۳۰۰۴ | روز شُد چون باز در بانگ آمدند | پَس شِناسَدْشان زِ بانگْ آن هوشْمَند | |
| ۳۰۰۵ | مَخْلَص این که دیو و روحِ عَرضه‌دار | هر دو هستند از تَتِمّه یْ اختیار | |
| ۳۰۰۶ | اختیاری هست در ما ناپَدید | چون دو مَطْلَب دید آید در مَزید | |
| ۳۰۰۷ | اوسْتادانْ کودکان را می‌زَنَند | آن اَدَب سنگِ سِیَه را کِی کُنند؟ | |
| ۳۰۰۸ | هیچ گویی سنگ را فردا بیا | وَرْ نیایی من دَهَم بد را سِزا؟ | |
| ۳۰۰۹ | هیچ عاقل مَر کُلوخی را زَنَد؟ | هیچ با سنگی عِتابی کَس کُند؟ | |
| ۳۰۱۰ | در خِرَد جَبْر از قَدَر رُسواتَر است | زان که جَبْری حِسِّ خود را مُنْکِر است | |
| ۳۰۱۱ | مُنْکِرِ حِس نیست آن مَردِ قَدَر | فِعْلِ حَق حِسّی نباشد ای پسر | |
| ۳۰۱۲ | مُنْکِرِ فِعلِ خداوندِ جَلیل | هست در اِنْکارِ مَدْلولِ دَلیل | |
| ۳۰۱۳ | آن بگوید دود هست و نارْ نی | نورِ شمعی بی زِ شمعی روشَنی | |
| ۳۰۱۴ | وین هَمی‌بیند مُعیّن نار را | نیست می‌گوید پِیِ اِنْکار را | |
| ۳۰۱۵ | جامه‌اَش سوزد بگوید نار نیست | جامه‌اَش دوزَد بگوید تار نیست | |
| ۳۰۱۶ | پَس تَسَفْسُط آمد این دَعْویِ جَبْر | لاجَرَم بَدتَر بُوَد زین رو زِ گَبْر | |
| ۳۰۱۷ | گَبْر گوید هست عالَم نیست رَب | یا رَبی گوید که نَبْوَد مُسْتَحَب | |
| ۳۰۱۸ | این هَمی گوید جهانْ خود نیست هیچ | هسته سوفَسْطایی اَنْدَر پیچْ پیچ | |
| ۳۰۱۹ | جُملهٔ عالَم مُقِر در اِخْتیار | اَمر و نَهیِ این مَیار و آن بَیار | |
| ۳۰۲۰ | او هَمی گوید که اَمر و نَهی لاست | اِخْتیاری نیست این جُمله خَطاست | |
| ۳۰۲۱ | حِسّ را حیوان مُقِرَّست ای رَفیق | لیکْ اِدْراکِ دَلیل آمد دَقیق | |
| ۳۰۲۲ | زان که مَحْسوسَسْت ما را اِخْتیار | خوب می‌آید بَرو تَکْلیفِ کار |
سلام
بیت ۲۹۹۴ و ۲۴۹۵ تکرار شده
درود
تشکر از دقت نظر شما، تصحیح شد.
بیت ۲۹۷۸، حوحو ،