مثنوی مولانا – دفتر پنجم – بخش ۱۳۱ – درکِ وجدانی چون اِخْتیار و اِضْطرار و خَشم و اِصْطبار و سیری و ناهار به جایِ حسّ است که زَرد از سُرخ بِدانَد و فرق کُند و خُرد از بزرگ و تَلْخ از شیرین و مُشک از سَرگین و دُرُشت از نَرمْ به حِسِّ مَسّ و گرم از سرد و سوزان از شیرِ گرم و تَر از خُشک و مَسِّ دیوار از مَسِّ درخت پَس مُنْکرِ وجدانی مُنْکِرِ حِسّ باشد و زیاده که وجدانی از حِسّ ظاهِرتَر است زیرا حِسّ را توانِ بَستن و مَنْع کردن از اِحْساس و بَستنِ راه و مَدْخَلِ وجدانیّات را ممکن نیست وَ الْعاقِلُ تَکْفیهُ الْاِشارة
۳۰۲۳ | دَرکِ وجدانی به جایِ حِسّ بُوَد | هر دو در یک جَدْوَل ای عَم میرَوَد | |
۳۰۲۴ | نَغْز میآید بَرو کُن یا مَکُن | اَمر و نَهی و ماجَراها و سُخُن | |
۳۰۲۵ | این که فردا این کُنم یا آن کُنم؟ | این دَلیلِ اِخْتیارست ای صَنَم | |
۳۰۲۶ | وان پَشیمانی که خورْدی زان بَدی | زِ اخْتیارِ خویش گشتی مُهْتَدی | |
۳۰۲۷ | جُمله قرانْ اَمر و نَهی است و وَعید | اَمر کردن سَنگِ مَرمَر را کِه دید؟ | |
۳۰۲۸ | هیچ دانا هیچ عاقل این کُند؟ | با کُلوخ و سنگْ خشم و کین کُند؟ | |
۳۰۲۹ | که بِگُفتم کین چُنین کُن یا چُنان | چون نکردید ای مَوات و عاجزان؟ | |
۳۰۳۰ | عقلْ کِی حُکمی کُند بر چوب و سنگ؟ | عقلْ کِی چَنگی زَنَد بر نَقْشِ چَنگ؟ | |
۳۰۳۱ | کِی غُلامِ بَسته دست اِشْکَستهپا | نیزه بَرگیر و بیا سویِ وَغا | |
۳۰۳۲ | خالِقی که اَخْتَر و گَردون کُند | اَمر و نَهیِ جاهلانه چون کُند؟ | |
۳۰۳۳ | اِحْتِمالِ عَجْز از حَقْ رانْدی | جاهِل و گیج و سَفیهَش خوانْدی | |
۳۰۳۴ | عَجْز نَبْوَد از قَدَر وَرْ گَر بُوَد | جاهِلی از عاجِزی بَدتَر بُوَد | |
۳۰۳۵ | تُرک میگوید قُنُق را از کَرَم | بیسگ و بیدَلْق آ سویِ دَرَم | |
۳۰۳۶ | وَزْ فُلان سویْ اَنْدَر آ هین با اَدَب | تا سگم بَندَد زِ تو دَندان و لَب | |
۳۰۳۷ | تو به عکسِ آن کُنی بر دَر رَوی | لاجَرَم از زَخْمِ سگْ خسته شَوی | |
۳۰۳۸ | آنچُنان رو که غُلامان رفتهاند | تا سگش گردد حَلیم و مِهْرمَند | |
۳۰۳۹ | تو سگی با خود بَری یا روبَهی | سگ بِشورَد از بُنِ هر خَرگَهی | |
۳۰۴۰ | غیرِ حَق را گَر نباشد اِخْتیار | خشمْ چون میآیَدَت بر جُرمْدار؟ | |
۳۰۴۱ | چون هَمیخایی تو دَندان بر عَدو؟ | چون هَمی بینی گناه و جُرم ازو؟ | |
۳۰۴۲ | گَر زِ سَقْفِ خانه چوبی بِشْکَنَد | بر تو اُفْتَد سخت مَجْروحَت کُند | |
۳۰۴۳ | هیچ خشمی آیَدَت بر چوبِ سَقْف؟ | هیچ اَنْدَر کینِ او باشی تو وَقْف؟ | |
۳۰۴۴ | که چرا بر من زد و دَستَم شِکَست؟ | او عَدوّ و خَصْمِ جانِ من بُدهست | |
۳۰۴۵ | کودکانِ خُرد را چون میزَنی | چون بزرگان را مُنَزَّه میکُنی؟ | |
۳۰۴۶ | آن که دُزدَد مالِ تو گویی بگیر | دست و پایش را بِبُر سازش اسیر | |
۳۰۴۷ | وان که قَصْدِ عورتِ تو میکُند | صد هزاران خشم از تو میدَمَد | |
۳۰۴۸ | گَر بیایَد سیل و رَخْتِ تو بَرَد | هیچ با سیل آوَرَد کینی خِرَد؟ | |
۳۰۴۹ | وَرْ بیامَد باد و دَستارَت رُبود | کِی تورا با بادْ دلْ خشمی نِمود؟ | |
۳۰۵۰ | خشم در تو شُد بَیانِ اِخْتیار | تا نگویی جَبْریانه اِعْتِذار | |
۳۰۵۱ | گَر شُتُربانْ اُشتُری را میزَنَد | آن شُتُر قَصْدِ زننده میکُند | |
۳۰۵۲ | خَشمِ اُشتُر نیست با آن چوبِ او | پَس زِ مُختاری شُتُر بُردهست بو | |
۳۰۵۳ | همچُنین سگ گَر بَرو سنگی زنی | بر تو آرَد حَمله گردد مُنْثَنی | |
۳۰۵۴ | سنگ را گَر گیرد از خشمِ تو است | که تو دوریّ و ندارد بر تو دست | |
۳۰۵۵ | عقلِ حیوانی چو دانست اِخْتیار | این مگو ای عقلِ انسانْ شَرم دار | |
۳۰۵۶ | روشن است این لیکن از طَمْعِ سَحور | آن خورَنده چَشم میبَندد زِ نور | |
۳۰۵۷ | چون که کُلّی مَیْلِ او نان خوردنیست | رو به تاریکی نَهَد که روز نیست | |
۳۰۵۸ | حِرْص چون خورشید را پنهان کُند | چه عَجَب گَر پُشت بر بُرهان کُند |
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!