مثنوی مولانا – دفتر اوّل – بخش ۹۶ – تَفسیرِ ما شاءَ اللّهُ کانَ

تعقیب

1. عرفان مولانا – تشریح آثار شمس تبریزی و مولانا گفت:

   2018-05-06 در 3:47 ب.ظ

   […] صد نَقْش بَرانگیزم، با روحْ دَرآمیزم چون نَقْشِ تو را بینم، در آتشش اندازم خیلی‌ها هستند که ممکنه از این حرف‌ها بزنند، لقلقه زبان است و اثری ندارد. مولانا در روش زندگی‌اش نیز همین گونه است. شاعران، عرفشان این است. خیلی از خودشان تعریف می‌کنند، بعضی به حق، بعضی کمی به حق و بعضی هم ممکنه به حق نباشه، همیشه به شعر خودشان می‌بالند، همیشه حضور خودشان در شعرشان احساس می‌شود ولی مولانا در اشعارش اصلا حضور ندارد، به هیچ وجه. در مثنوی چه کسی حضور دارد؟ حسام الدین چلبی، همه این‌ها را برای حسام الدین گفته: بَرگُشا گنجینۀ اَسْرار را ر سِوُم دَفتر بِهِل اَعْذار را می‌گوید تویی ای حسام الدین که داری این مثنوی را می‌گویی، من کاره‌ای نیستم. دو دَهان داریم گویا هَمچو نی یک دَهانْ پنهان‌سْت در لب‌هایِ وِیْ می گوید من آن سوراخ پایینی نی هستم. آن سوراخ بالایی که بر زبان نای زن قرار می‌گیرد حسام الدین است و نی زن هم خداوند است. نی زن در حسام الدین می‌دمد و من فقط یک بلندگو و پخش کننده هستم. ببینید هیچ اثری از حضورش نیست. در مثنوی حسام الدین حضور پر رنگ دارد. در دیوان شمس، شمس تبریزی است، یکه تاز میدان. اگر یک نفر قبلا نشنیده باشد، فکر می‌کند اصلا دیوان شمس را شمس تبریزی سروده است. حالا به عبارتی غیر مستقیم تحت تاثیر وی بوده ولی این قدر یک نفر مخلص باشد که حضور خودش را در هیچ یک از آثارش اعلام نکند. در فیه ما فیه و مکتوبات هم مردم حضور دارند و مولانا حضور ندارد. حالا این را مقایسه بکنید با آن کلماتی که من در دیوان خاقانی دیده ام. دو بیت از قصیده شماره ۱۸۴، پدر خاقانی ظاهرا نجار بوده، معروف به علی نجار. علاوه بر اینکه خاقانی آدم بزرگی بوده و تعبیرات و ترکیبات بدیعی که در ادبیات شعری خلق کرده است جای خود دارد اما خودش به آن معنا صاحب اندیشه نیست اما با این حال گوش فلک را از من من پر کرده است. شاعران دیگر هم نوعا همین گونه هستند. حالا پدرش را هم مطرح کرده است: یوسف نجار کیست نوح دروگر که بود تا ز هنر دم زنند بر در امکان او نوح نه بس علم داشت گر پدر من بدی قنطره بستی به علم بر سر طوفان او. می گوید این نوح وقت خودش را تلف کرد و کار مهمی نکرد، یک کشتی ساخت. اگر پدر من بود، با آن هنر نجاری‌اش یک پل چوبی می‌زد از این سر کره زمین به آن طرف و همه خلایق را نجات می‌داد و دیگه نیاز نداشت جای تنگ کشتی باعث بشه از هر حیوانی فقط یک جفت برداره. ببینید از این حرف‌ها ما در کلام مولانا نمی‌بینیم. مولانا در آثارش از پدرش جز در فیه ما فیه چیزی نگفته. در مثنوی چیزی نقل نکرده است که پدر من چنین و چنان بوده یا در دیوان غزلیات. یک جا در فیه ما فیه یک نقل قولی می‌کند و گذر می‌کند و روی آن مانور نمی‌دهد. این‌ها همه‌اش به خاطر این است که صدق باطن دارد، به آنچه می‌گوید عمل می‌کند، اگر عمل کنی، در معنا پیشرفت می‌کنی. اگر عمل نکنی، به قهقرا می‌روی. این همه گفتیم، لیک اَنْدر بَسیج بی‌عِنایاتِ خدا هیچیم … […]

   پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید