مثنوی مولانا – دفتر دوّم – بخش ۱۸ – تَتِمّهٴ قِصّهٴ مُفلِس
| ۶۴۵ | گفت قاضی مُفْلِسی را وانِما | گفت اینک اَهلِ زندانَت گُوا | |
| ۶۴۶ | گفت ایشان مُتَّهَم باشند، چون | می‌گُریزَند از تو، می‌گِریَند خون | |
| ۶۴۷ | وز تو می‌خواهند هم تا وارَهَند | زین غَرَضْ باطِل گواهی می‌دَهَند | |
| ۶۴۸ | جُمله اَهلِ مَحْکَمه گفتند ما | هم بر اِدْبار و بر اِفْلاسَش گُوا | |
| ۶۴۹ | هر کِه را پُرسید قاضی حالِ او | گفت مولا دست ازین مُفْلِس بِشو | |
| ۶۵۰ | گفت قاضی کِشْ بِگَردانید فاش | گِردِ شهر، این مُفْلِس است و بَسْ قَلاش | |
| ۶۵۱ | کو به کو او را مُناداها زَنید | طَبْلِ اِفْلاسَش عِیانْ هر جا زنید | |
| ۶۵۲ | هیچ کَس نَسیه بِنَفْروشَد بِدو | قَرض نَدْهَد هیچ کَس او را تَسو | |
| ۶۵۳ | هر کِه دَعوی آرَدَش این‌جا به فَن | بیش زندانَش نخواهم کرد من | |
| ۶۵۴ | پیشِ من اِفْلاسِ او ثابت شُده‌ست | نَقْد و کالا نیسْتَش چیزی به دست | |
| ۶۵۵ | آدمی در حَبْسِ دنیا زان بُوَد | تا بُوَد کِافْلاسِ او ثابت شود | |
| ۶۵۶ | مُفْلِسیّ دیو را یَزدانِ ما | هم مُنادی کرد در قُرآنِ ما | |
| ۶۵۷ | کو دَغا و مُفْلِس است و بَد سُخُن | هیچ با او شِرکَت و سودا مَکُن | |
| ۶۵۸ | وَرْ کُنی، او را بَهانه آوَری | مُفْلِس است او، صَرفه از وِیْ کِی بَری؟ | |
| ۶۵۹ | حاضر آوَرْدند چون فِتْنه فُروخت | اُشْتُرِ کُردی که هیزُم می‌فُروخت | |
| ۶۶۰ | کُردِ بیچاره بَسی فریاد کرد | هم مُوَکَّل را به دانگی شاد کرد | |
| ۶۶۱ | اُشْتُرش بُردند از هنگامِ چاشْت | تا شب و اَفْغانِ او سودی نداشت | |
| ۶۶۲ | بر شُتُر بِنْشَست آن قَحْطِ گِران | صاحِبِ اُشْتُر پِیِ اُشْتُر دَوان | |
| ۶۶۳ | سو به سو و کو به کو می‌تاختند | تا همه شهرش عِیان بِشْناختند | |
| ۶۶۴ | پیشِ هر حَمّام و هر بازارگَهْ | کرده مَردم جُمله در شَکْلَش نِگَهْ | |
| ۶۶۵ | دَهْ مُنادی‌گَر بُلند آوازیان | تُرک و کُرد و رومیان و تازیان | |
| ۶۶۶ | مُفْلِس است این و ندارد هیچ چیز | قَرض تا نَدْهَد کَس او را یک پَشیز | |
| ۶۶۷ | ظاهِر و باطِن ندارد حَبّه‌‌یی | مُفْلِسی، قَلْبی، دَغایی، دَبّه‌‌یی | |
| ۶۶۸ | هان و هان با او حَریفی کَم کنید | چون که گاو آرَد، گِرِه مُحْکَم کنید | |
| ۶۶۹ | وَرْ به حُکْم آرید این پَژمُرده را | من نخواهم کرد زندان مُرده را | |
| ۶۷۰ | خوش دَم است او و گِلویَش بَسْ فَراخ | با شِعارِ نو، دِثارِ شاخْ شاخ | |
| ۶۷۱ | گَر بِپوشَد بَهرِ مَکْر آن جامه را | عاریه است آنْ تا فَریبَد عامه را | |
| ۶۷۲ | حَرفِ حِکْمَت بر زبانِ ناحکیم | حُلّه‌هایِ عاریَت دان ای سَلیم | |
| ۶۷۳ | گَرچه دُزدی حُلّه‌‌یی پوشیده است | دستِ تو چون گیرد آنْ بُبْریده دست؟ | |
| ۶۷۴ | چون شبانه از شُتُر آمد به زیر | کُرد گُفتَش مَنْزِلَم دور است و دیر | |
| ۶۷۵ | بَر نِشَستی اُشتُرم را از پِگاه | جو رَها کردم، کم از اِخْراجِ کاه | |
| ۶۷۶ | گفت تا اکنون چه می‌کردیم پس؟ | هوشِ تو کو؟ نیست اَنْدر خانه کَسْ؟ | |
| ۶۷۷ | طَبْلِ اِفْلاسَم به چَرخِ سابعه | رَفت و تو نَشْنیده‌‌یی بَد واقعه؟ | |
| ۶۷۸ | گوشِ تو پُر بوده است از طَمْعِ خام | پَس طَمَع کَر می‌کُند کور، ای غُلام | |
| ۶۷۹ | تا کُلوخ و سَنگ بِشْنید این بَیان | مُفْلِس است و مُفْلِس است این قَلْتَبان | |
| ۶۸۰ | تا به شب گفتند و در صاحِب شُتُر | بَرنَزَد، کو از طَمَع پُر بود، پُر | |
| ۶۸۱ | هست بر سَمْع و بَصَر مُهرِ خدا | در حُجُب بَسْ صورت است و بس صَدا | |
| ۶۸۲ | آنچه او خواهد، رَسانَد آن به چشم | از جَمال و از کَمال و از کَرَشْم | |
| ۶۸۳ | و آنچه او خواهد، رَسانَد آن به گوش | از سَماع و از بَشارَت، وَزْ خُروش | |
| ۶۸۴ | کَوْن پُر چاره‌ست، هیچَت چاره نی | تا که نَگْشایَد خدایَت روزَنی | |
| ۶۸۵ | گَرچه تو هستی کُنون غافِل ازان | وَقتِ حاجَتْ حَق کُند آن را عِیان | |
| ۶۸۶ | گفت پیغامبر که یَزدانِ مَجید | از پِیِ هر دَردْ دَرمان آفرید | |
| ۶۸۷ | لیکْ زان دَرمان نَبینی رَنگ و بو | بَهرِ دَردِ خویش، بی‌فَرمانِ او | |
| ۶۸۸ | چَشم را ای چاره‌جو در لامَکان | هین بِنِه، چون چَشمِ کُشته سویِ جان | |
| ۶۸۹ | این جهان از بی‌جِهَت پیدا شُده‌ست | که زِ بی‌جایی جهان را جا شُده‌ست | |
| ۶۹۰ | بازگَرد از هستْ سویِ نیستی | طالِبِ رَبّیّ و رَبّانیسْتی | |
| ۶۹۱ | جایِ دَخْل است این عَدَم از وِیْ مَرَم | جایِ خَرج است این وجودِ بیش و کَم | |
| ۶۹۲ | کارگاهِ صُنْعِ حَق چون نیستی‌ست | جُز مُعَطَّل در جهانِ هست کیست؟ | |
| ۶۹۳ | یاد دِهْ ما را سُخَن‌هایِ دَقیق | که تو را رَحْم آوَرَد آن ای رَفیق | |
| ۶۹۴ | هم دُعا از تو، اِجابَت هم زِ تو | ایمِنی از تو، مَهابَت هم زِ تو | |
| ۶۹۵ | گَر خَطا گفتیم، اِصْلاحَش تو کُن | مُصْلِحی تو، ای تو سُلطانِ سُخُن | |
| ۶۹۶ | کیمیا داری که تَبْدیلَش کُنی | گَرچه جویِ خون بُوَد، نیلَش کُنی | |
| ۶۹۷ | این چُنین میناگَری‌ها کارِ توست | این چُنین اِکْسیرها اَسْرارِ توست | |
| ۶۹۸ | آب را و خاک را بَر هَم زدی | زآب و گِلْ نَقْشِ تَنِ آدم زدی | |
| ۶۹۹ | نِسْبَتَش دادیّ و جُفت و خال و عَم | با هزار اندیشه و شادیّ و غَم | |
| ۷۰۰ | باز بَعضی را رَهایی داده‌‌یی | زین غَم و شادی جُدایی داده‌‌یی | |
| ۷۰۱ | بُرده‌‌یی از خویش و پیوند و سِرِشت | کرده‌‌یی در چَشمِ او هر خوبْ زشت | |
| ۷۰۲ | هر چه مَحْسوس است، او رَد می‌کُند | وانچه ناپیداست، مَسْنَد می‌کُند | |
| ۷۰۳ | عشقِ او پیدا و معشوقَش نَهان | یارْ بیرون، فِتْنهٔ او در جهان | |
| ۷۰۴ | این رَها کُن، عشق‌هایِ صورتی | نیست بر صورت، نه بر رویِ سِتی | |
| ۷۰۵ | آنچه معشوق است، صورت نیست آن | خواهْ عشقِ این جهان، خواه آن جهان | |
| ۷۰۶ | آنچه بر صورت تو عاشق گشته‌‌یی | چون بُرون شُد جان، چرایَش هِشْته‌یی؟ | |
| ۷۰۷ | صورتش بَرجاست، این سیری زِ چیست؟ | عاشقا واجو که معشوقِ تو کیست؟ | |
| ۷۰۸ | آنچه مَحْسوس است اگر معشوقه است | عاشِقَسْتی هر کِه او را حِسّ هست | |
| ۷۰۹ | چون وَفا آن عشقْ اَفْزون می‌کُند | کِی وَفا صورتْ دِگَرگون می‌کُند؟ | |
| ۷۱۰ | پَرتوِ خورشید بر دیوارْ تافت | تابِشِ عاریَّتی دیوارْ یافت | |
| ۷۱۱ | بَر کُلوخی دلْ چه بَندی،ای سَلیم؟ | واطَلَب اَصْلی که تابَد او مُقیم | |
| ۷۱۲ | ای کِه تو هم عاشقی بر عقلِ خویش | خویش بر صورت‌پَرَستانْ دیده بیش | |
| ۷۱۳ | پَرتوِ عقل است آن بر حِسِّ تو | عاریَت می‌دان ذَهَب بر مِسِّ تو | |
| ۷۱۴ | چون زَرْاَنْدود است خوبی در بَشَر | وَرْنه چون شُد شاهِدِ تَر، پیره خَر؟ | |
| ۷۱۵ | چون فرشته بود، هَمچون دیو شُد | کان مَلاحَت اَنْدرو عاریّه بُد | |
| ۷۱۶ | اَندکْ اندک می‌سِتانَند آن جَمال | اندکْ اندک خُشک می‌گردد نِهال | |
| ۷۱۷ | رو نُعَمِّرهُ نُنَکِّسْهُ بِخوان | دلْ طَلَب کُن، دل مَنهِ بر استخوان | |
| ۷۱۸ | کان جَمالِ دلْ جَمالِ باقی است | دو لَبَش از آبِ حیوانْ ساقی است | |
| ۷۱۹ | خود هَمو آب است و هم ساقیّ و مَست | هر سه یک شُد، چون طِلِسْمِ تو شِکَست | |
| ۷۲۰ | آن یکی را تو ندانی از قیاس | بَندگی کُن، ژاژ کَم خا ناشِناس | |
| ۷۲۱ | مَعنیِ تو صورت است و عاریَت | بر مُناسب شادی و بر قافیَت | |
| ۷۲۲ | مَعنی آن باشد که بِسْتانَد تو را | بی‌نیاز از نَقْشْ گَرداند تو را | |
| ۷۲۳ | مَعنی آن نَبْوَد که کور و کَر کُند | مَرد را بر نَقْشْ عاشق‌تَر کُند | |
| ۷۲۴ | کور را قِسْمَت خیالِ غَم‌فَزاست | بَهرهٔ چَشمْ این خیالاتِ فَناست | |
| ۷۲۵ | حَرفِ قُرآن را ضَریرانْ مَعْدن‌اَند | خَر نَبینَند و به پالان بَر زَنند | |
| ۷۲۶ | چون تو بینایی، پِیِ خَر رو که جَست | چند پالان دوزی؟ ای پالان‌پَرَست | |
| ۷۲۷ | خَر چو هست، آید یَقین پالانْ تو را | کَم نگردد نانْ چو باشد جانْ تو را | |
| ۷۲۸ | پُشتِ خَر دُکّان و مال و مَکْسَب است | دُرِّ قَلْبَت مایهٔ صد قالَب است | |
| ۷۲۹ | خَر برهنه بَر نِشین ای بوالْفُضول | خَر برهنه نی که راکِب شُد رَسول؟ | |
| ۷۳۰ | اَلنَّبیُّ قَدْ رَکِبْ مُعْرَوریا | وَالنَّبیُّ قیلَ سافَرْ ماشیا | |
| ۷۳۱ | شُد خَرِ نَفْسِ تو، بر میخیش بَند | چند بُگْریزد زِ کار و بار، چند؟ | |
| ۷۳۲ | بارِ صَبر و شُکرْ او را بُردنی‌ست | خواه در صد سال و خواهی سیّ و بیست | |
| ۷۳۳ | هیچ وازِر وِزْرِ غَیری بَرنداشت | هیچ کَس نَدْرود تا چیزی نَکاشت | |
| ۷۳۴ | طَمْعِ خام است آن، مَخور خامْ ای پسر | خامْ خوردن عِلَّت آرَد در بَشَر | |
| ۷۳۵ | کان فُلانی یافت گنجی ناگهان | من همان خواهم مَه کار و مَه دُکان | |
| ۷۳۶ | کارِ بَخت است آن و آن هم نادر است | کَسْب باید کرد تا تَنْ قادر است | |
| ۷۳۷ | کَسبْ کردنْ گنج را مانِع کِی است؟ | پا مَکَش از کار، آن خود در پِی است | |
| ۷۳۸ | تا نگردی تو گرفتارِ اگر | که اگر این کَردَمی یا آن دِگَر | |
| ۷۳۹ | کَزْ اگر گفتنْ رَسولِ با وِفاق | مَنْع کرد و گفت آن هست از نِفاق | |
| ۷۴۰ | کان مُنافِقْ در اگر گُفتن بِمُرد | وَزْ اگر گفتن به جُز حَسْرت نَبُرد |
دکلمه_مثنوی
تعقیب
[…] [۱] حواشی استاد فروزانفر: اشاره است بدین مطلب که آیا عشق عاشق سبب معشوقیّت است یا آنکه معشوقیّت سبب عاشقیّت و مولانا نظر اوّل را تأیید می‌کند و در مثنوی بحثی نیک ژرف و دقیق نموده و ثابت کرده است که عشق به صورت ابداً و هرگز تعلق ندارد (دفتر دوّم بخش ۱۸، بیت ۷۰۴ الی ۷۰۹) […]
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!