مکتوبات مولانا – مکتوب ۲۷ – به معین‌الدّین پروانه در سپاس از احسان‌های او و تشویق وی به احسان بر فقرا

احسان و انعام و درویش نوازی و وعده‌های خوبِ لطیف الخطاب و حسن الجواب و عفو و مرحمت پادشاهانۀ ملک الامرا و الحجّاب، نظام الملک، صاحب السّعادتین، معین الحقّ والدّین ادام اللهُ عُلوَّهُ بدین داعی مخلص رسید. شکرها و دعوات خیر برای دوام آن دولت و تضاعف آن سعادت گفته آمد و هیچ شک نیست که وعدۀ صادق ملک الامرا والحجّاب ادام اللهُ عُلوَّهُ در قبولِ این شفاعت معتمدٌ علیه است و صادق است و آرامِ دل‌هاست والکریم اذا وعد وفا^[۱]، لاسِیّمَا که آن کریم سرچشمۀ کرم‌هاست و سلطانِ همه مروّت‌هاست و بر آن وعده مزیدی نیست که آن بزرگوار جهتِ رضایِ حق تعالی و ذخیرۀ آخرت، التماس و شفاعت این فقرا و ضعفا را بأحْسن القبول تلقّی نمود و آنچه جهتِ رضای خدا باشد از آن ندامت و رجوع و پشیمانی ممکن نباشد، دور از کمال اعتقاد و دین‌داری و همّت عالی و خداپرستی و پادشاهیِ آن یگانه ادام اللهُ عُلوَّهُ، وَاجْعَل لَّی لِسَانَ صِدقٍ فِی الْاخِرِینَ^[۲] ولیکن این ضعفا از حزن و ضعیف‌دلی هر روز می‌نالند و می‌زارند و از این داعی مخلص، که محترز است غایة الاحتراز از ابرام و تصدیع بدان حضرت، تکرار شفاعت و لابه گری می‌خواهند.
داعیِ مخلص، معتمداً و متکّلاً علی کمال حلمکم و حکمکم و احسانکم و طولَ روحکم فی اعانة الضّعفاءِ والعفو عنهم[۳]، اِنها می‌کند به خدمت که هر عفو و اغماض و رحمت که در این باب فرماید ذخیرۀ آخرت و شُکر نصرت خواهد بودن وَ قَدْ نصّرتکم علی عدوّکم فان شکرتم بالعفو و الرّحمَة لازیدنّکم[۴]، وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللهُ یُحِبُّ الْمُحسِنِینَ^[۵]، قال الحواریّون لعِیسی عَلَیهِ السَّلام: یا روح الله! اَیُّ شَیءٍ اشدّ وَاصعَبُ؟ قال: غَضَبُ اللهِ. قال: فما الذّی یَنجِی مِنْ غَضَبُ الله؟ قال: اَنْ تکفّ غَضَبک و تعفو اذا قَدَرْتَ^[۶].
حق جلّ و علا ملک الامرا و الحجّاب ادام اللهُ عُلوَّهُ را از آن قبیل گرداند: کَمَثَلِ حَبَّةٍ اَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِّاَئةُ حَبَّةٍ وَاللهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ^[۷]. آمین یا ربّ العالمین، جاوید مستغاثِ مظلومان باد و مؤیّد به روح القدس.

——————-

[۱] از امثال: جوانمرد هر زمان که وعده دهد، وفا کند.

[۲] آیۀ ۸۴ سورۀ شعراء: و برای من در میان امت‌های آینده سخن نیک قرار ده‌.

[۳] با اعتماد و اتّکا به کمال حلم و حکم و احسان و بلندی روحتان در بخشش به ضعفا و بخشش آنها.

[۴] و ما شما را بر دشمنانتان پیروز گردانیم اگر شکر کنید و ببخشید و رحمت.

[۵] بخشی از آیۀ ۱۳۴ سورۀ آل عمران: و خشم خود را فرو می‌خورند و از مردمان در می‌گذرند و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.

[۶] حواریون از عیسی (ع) سوال کردند: ای روح الله سخت‌ترین و دشوارترین چیز چیست؟ گفت: خشم الهی. گفت: چه چیز باعث نجات از خشم الهی می‌شود؟ گفت: خشم خود را با بخشش پایان دهید.

[۷] بخشی از آیۀ ۲۶۱ سورۀ بقره: همچون دانه‌ای است که هفت خوشه می‌رویاند و در هر خوشه‌ای یکصد دانه، و خداوند برای هرکس که بخواهد چند برابر می‌کند.