مکتوبات مولانا – مکتوب ۵۴ – به مجدالدّین اتابک دربارۀ درویشی گزیدن مظفرالدّین امیر علم

لَاَدَّی کتاباً فی سطورٍ کَانَّها
مخانِقُ دُرٍّ فی صُدورِ الکَواعب
و اعذَبُ من مآءِ الغمام علی الظَما
واطیَبُ رَیّاً من نسیم الجَنایِب^[۱]
بر مضمونِ مکتوبِ شریف آن جنابِ منیف، صدر کبیر، امیر اجلّ افضل، فخر الامرا، ذوالفضل الوافر و العدل الکامل، الحسیب النّسیب، المتحرّی للرّشاد والموفّق للسّداد[۲]، مجد الدّولة والملّة والدّین، مختصّ الملوک والسّلاطین ادام اللهُ عُلوَّهُ و کبت عدوّه و ایّده بروحٍ منه وقوف افتاد و معلوم است خلوص اعتقاد و حسن طلب و تعطّش آن بزرگ به مشرب غیبی و رحیق ربّانی که مقصودِ وجود آن است، وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنّ وَالْاِنسَ اِلَّا لِیَعبُدُونِ^[۳]، لَولاکَ لَمَا خَلَقْتُ الْاَفْلاک^[۴]. بحمدالله آن عالی همّت: آنَاءِ اللَّیْلِ فَسَبَّح^[۵] وَ اَطرَافَ النَّهَارِ^[۶]، بر مرکبِ نیاز بدان معدن اعزار، بر نشیب و فراز به توفیقِ ربّانی ترک‌تاز می‌کند ضاعف الله توفیقه و می‌داند که از دنیا و دولتِ دنیا آن به‌کار می‌آید و باقی فانی است که دولتِ دنیا مثالِ گردبادی است که تیز و تند درآید و مشتی خاک و خاشاک را در هوا کند و به بالا برد و باز فرو گذارد، خاک و خاشاک به حیزّ خود باز رود که: مِنْهَا خَلَقْنَاکُمْ وَ فِیهَا نُعِیدُکُمْ^[۷]. خنک آن کس که در این گردباد، او گندمِ اعمالِ صالح را از هوای نَفْسْ خالص گرداند تا مستعدِّ آسیایِ اجل شود و آن زمان خجل نشود، عرض گردد و لایق فایدۀ ابدی گردد، بَخَّاًلَهُ.
و چون در آن ایّام به حضورِ شما مسرور شدیم، از انفاسِ شما و حرکاتِ لطیفِ شما بوی بردیم و یقین‌تر شد صدق طلبِ شما آن خیر را که طلب را ارزد. بر خود لازم می‌دانیم دعوات خیر تا آن طالبِ عزیز را و آن مسافرِ با همّت را از قطّاع‌الطریق شیاطین اِنس و جنّ و از غلول غوایت، در عصمتِ حق و حمایتِ رحمان به مستقرّ عزّ سعادتِ ابدی، سالم و غانم بازگردد که: ارجِعِی اِلَی رَبَّکِ رَاضِیَةً مَّرضِیَّةً^[۸].
ذکر اشتیاق و سلام نکردم که چنین ذاتی که پای علم اشتیاق است و معدن آرزومندی‌هاست و سلامیّاتِ سلام از او متحلّی‌اند به خواتیمِ اقبال، پس زیره به کرمان بردن باشد، ایّده الله و سدّده و یسّر له الیُسری و جنّبه عن العُسری آن اشارات که فرموده بود، به قدرِ امکان، علی حسب ضیق الوقت، اجتهاد کرده شد و اتمامهُ علینا و مذکّرات الوفا حوالینا[۹]. و همچنین از این طرف، یاران و درویشان مشتاق‌اند و منتظرِ وصال‌اند و به دعا مشغول‌اند. از این طرف، مظفّرالدّین امیر عالم سلام و خدمت می‌رساند و آرزومندی و تعطّش به لقای جان‌افزای دلگشای منیر لازال مُنوّراً به غایت و بی‌نهایت می‌نماید و منتظر شرف دست‌بوس می‌باشد. به یمنِ همّت آن یگانه، دست از اَشغالِ دنیا بازداشت و به احوالِ آخرت و عاقبتِ کار مشغول است و خرقه پوشید و از زمرۀ: مُحَلَّقِینَ رُؤُسَهُمْ وَ مُقَصَّرِینَ گشت. لله الحمد، ذَلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ^[۱۰]، و مُشرّفۀ آن خداوند را به حضرتِ مولانا عرضه داشت، و چون سلامتیِ آن ذاتِ شریف و نگرانی خاطرِ مبارک شما را جانب فقرای دین و آخرت دید، عظیم شادمان گشت و محبّتی و ولایتی که به شما داشت مضاعف گشت و در چنین دلی که ان کانِ لطف و معدنِ نور است و به حقیقت جنّت و رضوانِ دل اولیاست که می‌فرماید: فَادخُلِی فِی عِبَادِی، وَادخُلِی جَنَّتِی^[۱۱]، شما را مقام و جای شد. بعدالیوم، آن نور و آن عنایت، در سفر و حضر، در دنیا و آخرت، پاسبان و نگاهبان و قرین و مونس خواهد بودن، لله الحمد و المنّة، ذَلِکَ مِن فَضلِ رَبی. این سعادت را شما با خود از ازل آورده‌اید: السّعید من سعد فی بطن امّه. جاوید روح پاکش مستسقیِ آب حیاتِ، یُفَجَّرُونَهَا تَفْجِیراً^[۱۲] باد. آمین یا ربّ العالمین.

———————–

[۱] ترجمه استاد سبحانی: کتابی را لابه لای چند سطر چنان جای داده است که گویی گردن‌بندهای مروارید بر سینۀ دختران است. گواراتر از آب باران بر کام تشنه و پاک‌تر و سیراب کننده‌تر از نسیم جویباران.

[۲] جویندۀ راه راست و پیروز در راستی.

[۳] آیۀ ۵۶ سورۀ ذاریات: و جن و انس را جز برای آنکه مرا بپرستند، نیافریده‌ام‌.

[۴] حدیث نبوی: اگر تو نبودی افلاک را خلق نمی‌کردم.

[۵] کلمه “فسبح” در نسخه نیامده.

[۶] بخشی از آیۀ ۱۳۰ سورۀ طه: پاسهایی از شب و در دو سوی روز تسبیح بگوی.

[۷] بخشی از آیۀ ۵۵ سورۀ طه: از آن شما را آفریده‌ایم، و به آن بازتان می‌گردانیم.

[۸] آیۀ ۲۸ سورۀ فجر: به سوی پروردگارت که تو از او خشنودی و او از تو خشنود است، باز گرد.

[۹] تکمیل آن بر عهدۀ ماست و وفای به آن مربوط به ما.

[۱۰] بخشی از آیۀ ۵۴ سورۀ مائده: این فضل الهی است که به هر کس که بخواهد ارزانی می‌دارد.

[۱۱] آیۀ ۲۹ و ۳۰ سورۀ فجر: و در زمره بندگان من درآی، و به بهشت من وارد شو.

[۱۲] بخشی از آیۀ ۶ سورۀ انسان: و روان می‌کنندش هرگونه بخواهند.