مکتوبات مولانا – مکتوب ۶۷ – ظاهراً به علاءالدّین چلبی در نصیحت او و دعوت وی به خلق حَسَن
فخرالمدرّسین، خیرالبنین، محبوب الاّوابین، از این والد سلام بخواند و به دعای خیر خود را مذکور داند و به همان عنصر و طبع سخا نفس طالع اصلی خود رجوع کند و سر به دریچۀ خَبث ما و من و شحّ نفوس بیرون نکند، هیچ از گلستانِ فنا به خارستانِ هوا آمدن به همه جهانِ پُر حور و پُر زر و گوهر منثور نیرزد و اگر کسی زِ غفلت به فعلی و قولی مخالف، طبع فرزندی را اِغرا کند بر ممارات و مسابقت، بدان فعل محمول و سبک‌دل نشود و مواثیقِ ربّانی را که: وَلَا یَجْرِ مَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ اَن صَدُّوکُم[۱]، ولا یحملنّکم ظلم قومِ اَن یترکوا طریقتکم المُثلی و همّتکم العلیا المرضیّ عندالمولی[۲].
گر جمله جهان با تو دگرگونه شود
تو بر ره خود باش و دگرگونه مشو[۳]
چنان انگارد که در آن حجره این پدر همسایۀ توست تحمّل و حُسن الجوار چنان کند که از او زیبد، وَ عَسَی اَن تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُم[۴]، زیر لب می خواند و اگر در این باب طبیعت را کراهیّت آید، لَّم تَکُونُوا بَالِغیهِ اِلَّا بِشِقَّ الْاَنفُسِ[۵]. بسا سلیم‌دلان به اخلاقِ مذموم راضی و راغب می‌شوند که فلان همچنین است و فلان آغاز کرد. هرگز عاقلْ دیدۀ بینایِ خود برکَنَد که فلان هم بی‌دیده است یا اعور است؟ یا بر خود فعلِ قبیح روا دارد که فلان همچنین مخنّث است؟ چون این صفت در نفسش مذموم است و به هستی آمدن و بُعد است عَن الله تعالی وعَنِ الارواح الطّاهرة. اگر این صفت منکرتَر از عَمی و مخنّثی نبودی که در این راه بسیار اعمی و مخنّث راه یافته‌اند، چون رو آورده‌اند به ترکِ منی و غفلت. و لو تأملّت فیه قلیلاً لعرفتَ وجوه القبح فیه کثیراً[۶]. با خواجه مجدالدّین رمزی چند گفته‌ام، هم مسموع دارد. کتبه والده یُعَرفُ بلحن قوله.
—————————
[۱] بخشی از آیۀ ۲ سورۀ مائده: و دشمنی با مردمی که شما را از مسجدالحرام باز می‌دارند، بر آنتان ندارد که تجاوز کاری کنید.
[۲] ترجمۀ استاد سبحانی: ستمگری قومی شما را از راه عالی شما و همّت والای شما که پسندیدۀ درگاه مولاست باز ندارد.
[۳] شاعر این بیت یافت نشد.
[۴] بخشی از آیۀ ۲۱۶ سورۀ بقره: و چه بسا چیزی را ناخوش داشته باشید و آن به سود شما باشد.
[۵] بخشی از آیۀ ۷ سورۀ نحل: جز با به رنج انداختن تن خویش به آن نمی‌توانید رسید.
[۶] اگر در آن تامل کنید، نشان دهد که در آن زشت بسیار است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!