مکتوبات مولانا – مکتوب ۹۷ – به یکی از وزرا، شاید به معین‌الدّین پروانه در توصیۀ امیر عالم چلبی
قال النّبی صلّی الله علیه وسلّم: اطلبوا الحوائج من السّمحآء فانّی جعلت فیهم رحمتی ولا تطلبوها من القاسیةِ قلوبُهم فانّی جعلتُ فیهم سخطی[۱]. برکاتِ کلمات نبوی و اشاراتِ مصطفوی قرین و معین روزگارِ همایونِ صاحب اعظم، ملک الوزرا، نظام الملک، مغیث المظلومین، ناشرالخیرات، مؤسّس الحسنات، المشفق علی خلق الله[۲]، المعظّم لأمرالله ادام اللهُ عُلوَّهُ و تقبّل حسناته و تجاوز عن سیّئاته و آمَنهُ من الفرع الاکبر دایماً مخلّداً باد، توفیقی که در خیرات دارد و توفیق‌های دیگر مقرون باد و هیچ شکّی نیست که آدمی مرکّب است از تنی که خسیسِ خسیسِ خسیس است و از جانی که شریفِ شریفِ شریف است و حق تعالی به کمالِ قدرت میان این دو ضدّ جمع کرد و صدهزار حکمت از آن روح شریف پیداست و صدهزار تاریکی از این جسم کثیف ظاهر است، و از جهت آن فرمود: اِنّی خَالِقٌ بَشَراً مِّن طِینٍ[۳]، فَاِذَا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ[۴]. تن را به گِلِ تیره نسبت کرد و جان را به نفخۀ روحِ خود، تا آن نور و نفخۀ ربّانی این گِلِ تیره را آلتِ خود سازد در اصلاح و معدلت و حفظ امانتِ خدا، تا سببِ نجات بود و رفعت و درجات، نه چنانکه این گِلِ تیره آن چراغ را به طمعِ نورِ: نَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِی[۵]، را آلت خود سازد در غدر و دزدی.
چو دزدی با چراغ آید گزیده تر بَرَد کالا[۶]
بلکه آن چراغ و شمعِ روحِ نَفَختُ طینیِ تن را نور دینی دهد و از طبعِ گِل و جهل و گرانی بازش آرد که: فَمَنْ غَلَبَ عَقلُهُ شَهوَتَهُ فَهُوَ اعلی مِنَ المَلائِکَةِ وَ مَن غَلَبَتْ شَهْوَتُهُ عَقلَهُ فَهُوَ ادنی مِنَ البَهائِم[۷].
سلام و دعا و تحیّت و ثنا علی التّجدید مطالعه فرماید. آرزومندی به لقایِ همایونش هیچ حدّی ندارد. باری تعالی و تقدّس توفیق ملاقات را سببی سازد، سریع اِنَّهُ مُجِیبٌ سَمِیعٌ[۸].
خبر آمده بود که رکابِ همایون اعزّالله نصره بدین جانب می‌رسد. همه دوستان شاد شدند به بشارت ملاقات، باز آن خبر فاتر شد.
وَ ایّ نعیم لایُکدّره الدّهر؟[۹]
ان شاء الله به مبارک‌ترین زمان و همایون‌ترین وقتی رجوع باشد. جعلنا الله اخوانا و جمع بیننا انَّه، عَلَی جَمعِهِمْ اِذَا یَشَآءُ قَدِیرٌ[۱۰].
آرندۀ تحیّت، امیر عالم علّمه الله پناه به اکرام و انعامِ عامِ آفتاب‌صفتِ صاحب اعظم مدالله علوّه می‌آرد. لاشک اکنون مُعیل شده است و بسی زیان‌هاش افتاده است و قلّت دنیا مانعِ تحصیلِ علم می‌شود. اگر صاحبِ اعظم، بر قاعدۂ عنصر پاک خود و کفّ کریم خود او را بنوازد و احیا کند، که: وَمَنْ اَحیَاهَا فَکَأَنَّمَا اَحیَا النَّاسَ جَمِیعاً[۱۱]، از آن لطفِ بی‌حدّ هیچ بدیع نباشد. وَ مَا تُقَدَّمُوا لِأَنفُسِکُم[۱۲] مّن خَیرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللهِ[۱۳]، مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ اَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ اَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلّ سُنبُلَةٍ مّائَةُ حَبَّةٍ[۱۴] وَاللهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَآءُ[۱۵]، جاوید محسن و منعم و ناشرِ خیر باد، آمین یا ربَّ العالمین.
—————————–
[۱] حدیث نبوی: خداوند متعال فرمود: حوایج و نیازمندی‌های خود را از اشخاص نرم‌دل و بخشاینده طلب کنید زیرا من رحمت خویش را در ایشان قرار داده‌ام و آن را از افراد سنگ‌دل نخواهید زیرا من خشم خویش را در ایشان قرار داده‌ام، اینانند که در گمراهی آشکار هستند.
[۲] مهربان با خلق خدا.
[۳] بخشی از آیۀ ۷۱ سورۀ ص: همانا من آفریننده انسانی از گل هستم.
[۴] آیۀ ۲۹ سورۀ حجر: پس چون او را سامان دادم و در آن از روح خود دمیدم در برابر او به سجده در افتید.
[۵] بخشی از آیۀ ۲۹ سورۀ حجر: در آن از روح خود دمیدم.
[۶] مصرع دوم از قصیده شماره ۷ سنایی غزنوی.
[۷] هر که عقل‌اش بر شهوت‌اش پیروز شود، از فرشتگان بالاتر است، و هر که شهوت‌اش بر عقل‌اش پیروز شود، از حیوانات پست‌تر است. بخشی از حواشی استاد فروزانفر در فیه ما فیه: از کلمات حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) که در وسائل الشیعه، چاپ تهران،ج ۲،ص ۴۴۷ از حضرت صادق (ع) روایت شده است.
[۸] اوست پاسخ دهندۀ شنوا.
[۹] کدام خوشی است که زمانه آن را به عذاب مبدل نکند؟. این مصرع در دیباچه کلیله و دمنه آمده است اما شاعر آن یافت نشد.
[۱۰] بخشی از آیۀ ۲۹ سورۀ شوری: هرگاه بخواهد بر گردآوردن آنها تواناست.
[۱۱] بخشی از آیۀ ۳۲ سورۀ مائده: و هرکس کسی را زنده بدارد مانند این است که همه مردم را زنده داشته باشد.
[۱۲] در نسخه “تفعلوا” آمده است.
[۱۳] بخشی از آیۀ ۱۱۰ سورۀ بقره: و هر خیری پیشاپیش برای خویش بفرستید آن را نزد خداوند خواهید یافت، خداوند به آنچه می‌کنید بیناست.
[۱۴] در نسخه “مایة حبةٍ” ندارد.
[۱۵] بخشی از آیۀ ۲۶۱ سورۀ بقره: داستان کسانی که اموالشان را در راه خدا می‌بخشند همچون دانه‌ای است که هفت خوشه می‌رویاند و در هر خوشه‌ای یکصد دانه، و خداوند برای هرکس که بخواهد [پاداش را] چند برابر می‌کند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!