معارف محقق ترمدی – تصحیح استاد فروزانفر – متن ۲۳

اکنون صاحب سرّ پادشاهی [را] چنین کنند چگونه غضب فرو نیاید (حرمت داشت و استقبال او) آنگاه خشنودی طلبند این چه منزل خشنودی است لَا اِلَهَ اِلَّا اللهَ لَا اِلَهَ اِلَّا اَنَا[۱] تا چند گویم: «اَنْتَ (تا چند گویم) اَنْتَ» چندان گفتم که چنان شد که اَنَا اَنْتَ وَ اَنْتَ اَنَا توحید حاصل شد مُوَحّد شدم اینک نماز من چنین‌ها کرد من نماز چنین کردم هرکه مرا نشناسد شقی مطلق است هیچ شبهه نیست ایشان می‌گویند: «تو سجود نمی‌کنی» من می‌گویم: «ای خداوند ایشان مرا سجود نمی‌کنند» اِلَّا اِبْلِیسَ اَبَی[۲] آن‌که مسجود بود ساجد نبود (تو از حساب مایی شناخته‌ای اما ایشان مردودند و ما ایشان را مخالف و ضدّیم دو لشکر مخالفیم) ایمان ظلمانی را چکنم ایمان و ظلمانی و ظلمت چگونه چیزی باشد (اینجا که منم خود ایمان چه زهره دارد که قدم نهد تا ساجد است مسجود نیست چنان‌که تا مجاهده است مشاهده[۳] نیست و چون مشاهده است مجاهده نیست تا زنده‌ام مجاهده است چون بمردم مجاهده نماند اکنون اگر بمرده‌ام چگونه زنده شده‌ام تا هستم من ساجدم چون من نماندم ساجد نماند).

حکمت و لطیفه از ذات ایمان خیزد شادیی که در آن عالمش خواهد بود اثرش در این عالم بر او می‌زند می‌خنداند اَلرّاحَةُ فی اَلوَحْدَةِ وَ الْآفَةُ بَیْنَ الّاثْنَینَ (یاران ما همه عنین می‌آیند یار تو هم توی).

گر از هر باد چون شاخی بلرزی/ اگر کوهی بوی کاهی نیرزی

(دل آن به کز در مردی درآید/ مراد آن به که از مردی برآید

ای دوست یگانگی گزین و فردی‌/ تا گرد جهان چنان‌که خواهی گردی

——

[۱] قرآن کریم، طه ۱۴٫

[۲] قرآن کریم، البقره ۳۴٫

[۳] سقوط حجاب به تمامت و به وجه کلى و آن فناء نعت و وصف را اقتضا کند برخلاف مکاشفه که بقاء رسم و نعت در آن حالت ممکن است و صوفیه را در تعریف مشاهده اقوال بسیار است از قبیل: حضور الحق من غیر بقاء تهمة، وجود الحق مع فقدانک، رؤیة الحق ببصر القلب من غیر شبهة کأنه رآه بالعین، رساله قشیریه، طبع مصر، ص ۴۰٫ شرح منازل السائرین، طبع طهران، ص ۲۲۴٫ کشاف اصطلاحات الفنون در ذیل: مشاهده‏