معارف محقق ترمدی – تصحیح استاد فروزانفر – متن ۷

رُحَماءُ بَیْنَهُم[۱] یعنی شفقت بی‌علّت مؤمنان را باشد که چنین دانند از غایت شفقت که رنج آن فلان عین رنج من است در علاج او چنان میان دربندم که در رنج خویش اگر تو را در پای خار خلد همه مهمّات جهان را بگذاری و بدان مشغول شوی همچنین در حق برادر خود که اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ اِخْوَةٌ[۲] هر نیکویی که در حق مؤمن خواهد کردن آن نیکویی با خویشتن می‌کند قَوْلُهُ تَعالی‌ اِنْ اَحْسَنتُمْ اَحْسَنتُمْ لِاَنفُسِکُمْ[۳] پس لاجرم آن علاج به حقیقت خویش را می‌کند اما کسی را که این ایمان و اعتقاد نباشد که ایمان دو قسم است اَلتَّعْظیمُ لِاَمْرِ اللهِ وَ الشَّفَقَةُ عَلی خَلْقِ اللهِ[۴] همچنان در آن تقسیم دیگر فرمود اَلْایمانُ نِصْفانِ نِصْفُهْ صَبْرٌ وَ نِصْفُهْ شُکْرٌ[۵] آن قوم را از آن‌سو با حق تعظیم و از این سو با خلق شفقت).

جاذبه و ماسکه و هاضمه و دافعه بباید تا تن به صلاح آید اکنون از غذاهای دنیا امساک باید تا معدۀ غذای دینی را اشتها و جاذبه و ماسکه و هاضمه و دافعه پدید آید و خُلق این بکند. مثلا پیش شمستان کسوف گرفته است ایشان را صلات کسوف فرماید گزاردن لیکن آن دو رکعت نی[۶] بلکه چیزی که دفع کند آن را.

——

[۱] قرآن کریم، الفتح ۲۹٫

[۲] قرآن کریم، الحجرات ۱۰٫

[۳] قرآن کریم، الاسراء ۷٫

[۴] تمامت این حدیث را هنوز پیدا نکرده‌‏ام و محمد بن حسن صغانى آن را از موضوعات شمرده است. رساله صغانى به همراه اللؤلؤ المرصوع، طبع مصر، ص ۸٫

[۵] حدیث نبوى است که با مختصر تفاوت در جامع صغیر، (طبع مصر، ج ۱، ص ۱۳۲) مى‌‏توان یافت.

[۶] نماز کسوف دو رکعت است که مصلى در هر رکعت یک بار به رکوع مى‏‌رود مانند نمازهاى نافله بنا بر مذهب امام اعظم ابو حنیفه نعمان بن ثابت و بر مذهب امام مطلبى محمد ابن ادریس شافعى و مالک و احمد بن حنبل دو رکعت است که در هر رکعت مصلى دو رکوع به جا مى‏‌آورد و بنابراین دو رکعت است مشتمل بر چهار رکوع و بر مذهب جعفرى هم دو رکعت است هر رکعت مشتمل بر پنج رکوع که مجموعا در دو رکعت ده رکوع باشد. فتح القدیر (شرح هدایه مرغینانى)، طبع مصر، ج ۱، ص ۴۳۲، جامع عباسى، طبع اصفهان ۱۳۱۲ هجرى قمرى، ص ۵۷٫