مولوی‌نامه – جلد دوم – فصل چهارم: تقریر دیگر در بیان مقصود

بیان مقصود فوق را به این تقریر نیز می‌توان گفت که از باطن روح امری ملکوتی انسان، دریچه‌یی است نامرئی به عالم غیب و ماورای طبیعت، که سلسلۀ علل و معلولاتش همچون آیینه‌های متعاکس به هم می‌پیوندد تا به ذات قیوم مبدأ المبادی و حقیقة الحقائق منتهی می‌گردد.

و به عبارت دیگر از خم وجود بشری راهی است به دریای احدیت سرمدی که سرچشمۀ زلال زایندۀ همه فیض‌های آسمانی؛ و منبع سرشار جاویدان جمیع علوم و هنرها؛ و مخزن افکار نغز و الهامات بی‌شایبۀ روحانی؛ و مصدر تمام اعمال صالح و احوال و اقوال شایستۀ منزه از خطا و خطل انسانی است؛ و هر قدر آن راه آب؛ پاک‌تر و فراخ‌تر، و آن دریچه بازتر و گشاده‌تر باشد، مواهب الهی به بشر افزونتر و ارجمندتر خواهد بود.

خوشا و خنکا آن نیک‌بخت از بندگان مخلص (به فتح لام) که در حصار عصمت حق‌تعالی از معاصی دور نشسته، و از توغل در شهوات جسمانی آن راه آب را کور نکرده، و آن روزن روشنی‌بخش را بر خود نبسته باشد!

باری دربارۀ مطالبی که در این فصل گفته شد تحقیق مولوی را از دفتر ششم مثنوی شریف بشنوید و خوب توجه کنید

ای به صورت ذره کیوان را ببین/ مور لنگی رو سلیمان را ببین
کوه را غرقه کند یک خُم ز نم/ چشم خم چون باز باشد سوی یم
چون به دریا راه شد از جان خم/ خم با جیحون برآرد اشتلم
هین گذر از نقش خم در خم نگر/ کاندر او بحری است بی‌پایان و سر
زین سبب[۱] قل گفتۀ دریا بود/ گرچه[۲] نطق احمدی گویا بود
گفتۀ او جمله دُر بحر بود/ که دلش را بود در دریا نفوذ

دادِ دریا چون ز خم ما بود/ چه عجب در ماهیی[۳] دریا بود
چشم حس افسرده[۴] بر نقش مَمر/ تُش[۵] مَمر می‌بینی و او مستقر 

یعنی چون عطای حق از دست کسی؛ و آواز شاه از گلوی عبدالله به ما رسید؛ درست باشد که بگوییم آن دست از حق، و آن گلو از شاه است؛ و نیز جائز است که آن عطیه را به آنکس و به خدا؛ و آن آواز را به شاه و عبدالله هر دو نسبت بدهیم

این همه از حق بود، تو واسطه/ در میان ما و حق، تو رابطه

و جان مطلب همان است که بارها گفته‌ایم «در بشر روپوش کرده است آفتاب».

[۱] زان سبب: خ.

[۲] هرچه: نیکلسون.

[۳] گر ماهیی: خ- موافق این نسخ یاء دوم آخر «ماهیی» یاء نکره است، اما موافق متن یاء نکره و مصدری هر دو محتمل است.

[۴] افسرد: خ.

[۵] تو: خ- متن با شین ضمیر مفعولی است.

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟
در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *