مولوی‌نامه – جلد اول – فصل چهارم: ولادت دوم و تبدیل مزاج روحانی

مولوی باز در مقام تعلیل خاصیت وقوف اولیا بر مغیبات گفته است:

چون دوم‌بار آدمی‌زاده بزاد/ پای خود بر فرق عِلت‌ها نهاد

علت اُولی نباشد دین او/ علت اخری^[۱] ندارد کین او

مقصودش از «علت اولی» عقل کلی و نفس کلی است که مبادی و علل عالیۀ اشیاءاند؛ و علت اخری، علل و اسباب جزوی و مبادی قریب و مباشر امور است.

می‌پرد چون آفتاب اندر اُفُق/ با عروس صِدق و صفوت بر تُتُق^[۲]
بلکه بیرون از افق وز چرخ‌ها/ بی‌مکان باشد چو ارواح و نُهی

بل عقول ماست سایه‌های او‌^[۳]/ می‌فُتد چون سایه‌ها^[۴] در پای او

[۱]  جزوی: نیکلسون

[۲]  صدق و صورت چون تتق: نیکلسون.

[۳]  بل عقول ما چو سایه‌ای عمو: طبع علاء الدوله و میرزا محمود.

[۴]  می‌فتد از هر طرف: علاء الدوله و میرزا محمود.