مولوی‌نامه – جلد دوم – فصل چهارم: شرط، تسلیم است نه کار دراز

شرط اصلی در سیر و سلوک؛ و تعلیم و تربیت شیخ استاد این است که در خدمت او تسلیم و اطاعت و بندگی صرف؛ و به قول معروف «کالمیت بین یدی الغسال» باشند؛ با شیخ در هیچ امر و به هیچ روی ستیزگی و خودرایی نکنند، گفته‌های او را وحی منزل الهی بشناسند؛ هرچه از استاد می‌بینند هرچند به حسب ظاهر امر منکر نامشروع و برخلاف عقاید آن‌ها باشد بر وی اعتراض و خرده‌گیری نکنند؛ و هرچه می‌فرماید هرچند مخالف عقیدت و کیش آن‌ها بنماید، بدان عمل کنند «به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید»

بلکه به درجاتی از ارادت و حسن عقیدت در حق شیخ برسند که در وی مطلقاً عیب نبینند؛ و هرچه از او صادر شود عین خیر و مصلحت بشناسند.

و چون سالک به این درجه از تسلیم و انقیاد رسید، راه وصول به مقصدش کوتاه می‌شود و هرچه زودتر و سالم‌تر به سرمنزل مقصود می‌رسد.

آنچه گفتیم یک جزو از درسی است که قرآن کریم در سورۀ کهف در داستان موسی و خضر علیهماالسلام به ما می‌دهد

چون گرفتی پیر هین تسلیم شو/ همچو موسی زیر حکم خضر رو
صبر کن بر کار خضری بی‌نفاق/ تا نگوید خضر رو «هذا فراق»^[۱]
گرچه کشتی بشکند تو دم مزن/ گرچه طفلی را کشد تو مو مکن
دست او را حق چو دست خویش خواند/ تا ید الله فوق ایدیهم براند
دست حق میراندش زنده‌ش کند/ زنده چه بود، جان پاینده‌ش کند 

خلاصه این‌که مولوی می‌گوید طاعات و عبادت‌ها و ریاضت‌ها همه قشر و پوست است؛ و ایمان و تسلیم پیش حق و حقیقت و اطاعت خضر راهبر مغز و اصل مقصود است.

شرط، تسلیم است نه کار دراز/ سود نبود^[۲] در ضلالت ترکتاز

***

 چون گزیدی پیر،نازک‌دل مباش/ سست و ریزیده چو آب و گل مباش
ور بهر زخمی تو پرکینه شوی/ پس کجا بی‌صیقل آیینه شوی 

در بیان حقیقت اسلام نیز در آیۀ کریمۀ قرآن مجید می‌خوانیم «وَ مَنْ اَحْسَنُ دِیناً مِمَّنْ اَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ: نساء» و «بَلی مَنْ اَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ اَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ: بقره».

[۱] مأخوذ از آیۀ شریفه «هذا فِراقُ بَینِی وَ بَینِک» که از قول خضر به حضرت موسی علیه السلام است؛ و دنباله‌اش اشاره به کارهای خضر شده که در نظر موسی منکر خلاف شرع می‌نموده و در واقع صواب و مصلحت بوده است.

[۲] ندهد: خ.