رسالۀ سپهسالار – قِسم دوّم – فصل سوّم – در ذکرِ مناقبِ حضرتِ خداوندگار – حکایت ۳: اژدهای درون

و نقل است از مذکور که گفت: یک نوبت سلطانِ سعید رکن الدّین[۱] فرمود که: ترتیبِ تریاقِ فاروقی[۲] باید کرد. بنا براشارتِ او تمامتِ اجزاء و مصالحِ آن از هر جای به دست آورده شد. روزِ ترکیب در گوشۀ خانه رفته، به تعجین[۳] مشغول گشته و تمامتِ درهای خانه و مخارج و مداخل آن مسدود کرده شد. چون به اتمام رسید ناگاه حضرتِ خداوندگارِ ما قَدّسَ اللهُ رُوحه الغرر، از گوشۀ خانه ظاهر گشت. به حضرتش رفتم و بعد از دست‌بوس تریاق را با خُنبره[۴] به حضرتش نهادم، تا مگر به انگشتی مشرّف کند، هرگز التفات نفرمود و گفت: ای مولانا اکمل الدّین[۵]، اژدهایی که در درونِ ما نیش زده است اگر بحرِ محیط تریاک باشد علاجِ آن نتواند کرد و درحال باز غایب شد.

————————–

[۱] حواشی استاد نفیسی: مراد از این پادشاه رکن الدّین قلج ارسلان معروف به قلج ارسلان چهارم از پادشاهان سلجوقی روم است که در ۶۵۵ به پادشاهی نشست و در ۶۶۳ کشته شد و به همین جهت او را در این کتاب (سلطان سعید) خوانده است و ناچار این واقعه در میان سال‌های ۶۵۵ و ۶۶۳ روی داده است که رکن الدّین قلج ارسلان هنوز در پادشاهی بوده و چون مولانا جلال الدّین در روز یکشنبۀ پنجم جمادی الاخرۀ ۶۷۲ درگذشته این واقعه به تفاوت از ۱۷ تا ۹ سال پیش از مرگ وی روی داده است.

[۲] نوعی معجون دارویی که از ترکیب تریاک و چند ماده دیگر ساخته می‌شده و در طب سنتی کاربرد داشته.

[۳] عمل آوری

[۴] خمره، خم کوچک.

[۵] حواشی استاد نفیسی: لقب ابن عدیم کمال الدّین بوده است. کمال الدین ابوالقاسم یا …، از بزرگان علمای حنفی حلب در قرن هفتم بود و این خانواده که به خانوادۀ ابن عدیم یا ابن ابی جراده معروف بوده‌اند یکی از مشهورترین خانوادهای دانش به شمار میرفته‌اند و دانشمندان بسیار از آن برخاسته‌اند. در ذیحجۀ ۵۸۸ در حلب ولادت یافته و در جمادی الاولی ۶۶۰ درگذشته است.