مقدمه ولد نامه – عشق مولوی

پس چه باشد عشق دریای عدم / درشکسته عقل را آنجا قدم

 آفت ادراك آن حالست قال / خون بخون شستن محالست و محال

با دو عالم عشق را بیگانگی است / واندر او هفتاد و دو دیوانگی است

مطرب عشق این زند وقت سماع/بندگی بند و خداوندی صداع

***

من چو با سودائیانش محرمم/روز و شب اندر قفس در می دمم

***

سخت مست و بی‌خود و آشفته یی/دوش ای جان برچه پهلو خفته یی

عاشق و مستی و بگشاده زبان / ‌الله الله اشتری بر نردبان

چون ز راز و ناز او گوید زبان/یا جميل الستر خواند آسمان

***

عشق جوشد باده تحقیق را/او بود ساقی نهان صدیق

چون بجوئی تو بتوفيق حسن/باده آب جان بود ابریق تن

چون فزاید بادة توفیق را/قوتت می‌بشکند ابریق را

* * *

آب گردد ساقی و هم مست آب / چون بگو والله اعلم بالصواب

آتشی از عشق در دل برفروز / سر بسر فکر و عبارت را بسوز

کسانی که بر مثنوی شرح نوشته و اشعار مولانا را با اصطلاحات ثقیل مهوّل عرفانی از قبیل تجلّی ذات و تجلّی صفات و تجلّی افعال و مقام غیب الغيوب و مرتبۀ سرّ و فواد و مقام صحو و محو و صعق و محق و طمس و حضرت ملکوت و لاهوت و ناسوت، و امثال این کلمات مهوّله را وسیله توضیح گفتار و بیان مسلک و مشرب مولانا قرار داده اند، نه مولوی را شناخته و نه اشعار او را فهمیده‌اند. سی سال بود که مولانا از سر این احوال و اصطلاحات گذشته و به جائی رسیده بود که می‌گفت:

«در نیابد حال پخته هیچ خام» / و/ «آفت ادراك آن حالست قال»

شحم و لحم زندگان یکسان بود / آن یکی غمگین دگر شادان بود

تو چه دانی تا ننوشی قالشان / زانکه پنهانست بر تو حالشان

همچنین یکسان بود آوازها / آن یکی پردرد و آن پرنازها

تازه اینان می‌خواهند حال او را با قال تعریف کنند.

جای دیگر گفتم مثل این جماعت مثل کسی است که بخواهد مسائل عالی جبر و مقابله و هندسه تحلیلی را از روی کتاب حلية المتقین و زادالمعاد مجلسی حل کند یا طب جالینوس و فلسفه افلاطون را از روی تاریخ مُعجم تفسیر کند! خنده دار نیست؟