مثنوی مولانا – دفتر دوّم – بخش ۲۶ – فرمودنِ والی آن مَرد را که این خارْبُن را که نِشانْدهیی بر سَرِ راه بَر کَن
۱۲۳۰ | هَمچو آن شَخصِ دُرُشتِ خوشْسُخُن | در میانِ رَهْ نِشانْد او خارْبُن | |
۱۲۳۱ | رَهْ گُذَریانَش مَلامَتگَر شُدند | پَس بِگُفتندَش بِکَن این را، نَکَند | |
۱۲۳۲ | هردَمی آن خارْبُن اَفْزون شُدی | پایِ خَلْق از زَخمِ آن پُر خون شُدی | |
۱۲۳۳ | جامههایِ خَلْق بِدْریدی زِخار | پایِ دَرویشان بِخَسْتی زارْ زار | |
۱۲۳۴ | چون به جِدْ حاکِم بِدو گفت این بِکَن | گفت آری بَر کَنم روزیْش من | |
۱۲۳۵ | مُدَّتی فردا و فردا وَعده داد | شُد درختِ خارِ او مُحْکَم نِهاد | |
۱۲۳۶ | گفت روزی حاکِمَش ای وَعده کَژْ | پیش آ در کارِ ما، واپَسْ مَغَژ | |
۱۲۳۷ | گفت اَلْایّامُ یا عَمْ بَیْنَنا | گفت عَجِّلْ لا تُماطِلْ دَیْنَنا | |
۱۲۳۸ | تو که میگویی که فردا، این بِدان | که به هر روزی که میآید زمان | |
۱۲۳۹ | آن درختِ بَد جوانتَر میشود | وین کَننده پیر و مُضْطَر میشود | |
۱۲۴۰ | خارْبُن، در قُوَّت و بَرخاستن | خارْکَن،در پیری و در کاسْتن | |
۱۲۴۱ | خارْبُن هر روز و هر دَمْ سَبز و تَر | خارْکَن، هر روزْ زار و خُشکتَر | |
۱۲۴۲ | او جوانتَر میشود، تو پیرتَر | زود باش و روزگارِ خود مَبَر | |
۱۲۴۳ | خارْبُن دان هر یکی خویِ بَدَت | بارها در پایْ خار آخِر زَدَت | |
۱۲۴۴ | بارها از خویِ خود خسته شُدی | حس نداری، سَخت بیحِس آمدی | |
۱۲۴۵ | گَر زِ خسته گشتنِ دیگر کَسان | که زِ خُلْقِ زشتِ تو هست آن رَسان | |
۱۲۴۶ | غافِلی، باری زِ زَخمِ خود نهیی | تو عَذابِ خویش و هر بیگانهیی | |
۱۲۴۷ | یا تَبَر بَر گیر و مَردانه بِزَن | تو علیوار این دَرِ خیبَر بِکَن | |
۱۲۴۸ | یا به گُلْبُن وَصْل کُن این خار را | وَصل کُن با نار نورِ یار را | |
۱۲۴۹ | تا که نورِ او کُشَد نارِ تو را | وَصلِ او گُلْشَن کُند خارِ تو را | |
۱۲۵۰ | تو مِثالِ دوزخی، او مؤمن است | کُشتنِ آتش به مؤمنْ مُمکِن است | |
۱۲۵۱ | مُصْطَفی فرمود از گفتِ جَحیم | کو به مؤمن لابهگَر گردد زِ بیم | |
۱۲۵۲ | گویَدَش بُگْذر زِ من ای شاه زود | هین که نورَت سوزِ نارَم را رُبود | |
۱۲۵۳ | پس هَلاکِ نارْ نورِ مؤمن است | زان که بیضِدْ دَفْعِ ضِدْ لا یُمْکِن است | |
۱۲۵۴ | نارْ ضِدِّ نور باشد روزِ عدل | کان زِ قَهْر اَنْگیخته شُد، این زِ فَضْل | |
۱۲۵۵ | گَر هَمی خواهی تو دَفْعِ شَرِّ نار | آبِ رَحمَت بر دلِ آتشْ گُمار | |
۱۲۵۶ | چَشمهٔ آن آبِ رَحمتْ مؤمن است | آبِ حیوانْ روحِ پاکِ مُحْسن است | |
۱۲۵۷ | بَس گُریزان است نَفْسِ تو ازو | زان که تو از آتشی، او آبْ خو | |
۱۲۵۸ | زآبْ آتش زان گُریزان میشود | کآتَشَش از آبْ ویران میشود | |
۱۲۵۹ | حِسّ و فکرِ تو همه از آتش است | حِسِّ شیخ و فکرِ او نورِ خَوش است | |
۱۲۶۰ | آبِ نورِ او چو بر آتش چَکَد | چَکْ چَکْ از آتش بَرآیَد، بَرجَهَد | |
۱۲۶۱ | چون کُند چَکْچَکْ، تو گویَش مرگ و دَرد | تا شود این دوزخِ نَفْسِ تو سَرد | |
۱۲۶۲ | تا نَسوزَد او گُلِسْتانِ تو را | تا نَسوزَد عَدل و اِحْسانِ تو را | |
۱۲۶۳ | بَعد از آن چیزی که کاری، بَر دَهَد | لاله و نسرین و سیسَنْبَر دَهَد | |
۱۲۶۴ | باز پَهْنا میرَویم از راهِ راست | باز گَرد ای خواجه راهِ ما کجاست؟ | |
۱۲۶۵ | اَنْدر آن تَقریر بودیم ای حَسود | که خَرَت لَنگ است و مَنْزِل دورْ زود | |
۱۲۶۶ | سالْ بیگَهْ گشت، وَقتِ کِشت نی | جُز سِیَهروییّ و فِعْلِ زشت نی | |
۱۲۶۷ | کِرمْ در بیخِ درختِ تَنْ فُتاد | بایَدَش بَرکَند و در آتش نَهاد | |
۱۲۶۸ | هین و هین ای راهرو بیگاه شُد | آفتابِ عُمرْ سویِ چاه شُد | |
۱۲۶۹ | این دو روزک را که زورَت هست،زود | پیر اَفْشانی بِکُن از راهِ جود | |
۱۲۷۰ | این قَدَر تُخمی که مانْدهسْتَت بِباز | تا بِرویَد زین دو دَمْ عُمرِ دراز | |
۱۲۷۱ | تا نَمُردهست این چراغِ با گُهَر | هین فَتیلَش ساز و روغن زودتَر | |
۱۲۷۲ | هین،مگو فردا، که فرداها گُذشت | تا به کُلّی نَگْذَرد اَیّامِ کَشت | |
۱۲۷۳ | پَندِ من بِشْنو که تَنْ بَندِ قَویست | کُهنه بیرون کُن گَرَت مَیْلِ نویست | |
۱۲۷۴ | لب بِبنَد و کَفِّ پُر زَرْ بَرگُشا | بُخْلِ تَن بُگْذار و پیش آوَر سَخا | |
۱۲۷۵ | تَرکِ شَهْوتها و لَذَّتها سَخاست | هر کِه در شَهْوت فرو شُد بَرنَخاست | |
۱۲۷۶ | این سَخا شاخیست از سَروِ بهشت | وایِ او کَزْ کَفْ چُنین شاخی بِهِشت | |
۱۲۷۷ | عُرْوَةُ اَلْوثْقاست این تَرکِ هوا | بَرکَشَد این شاخ جان را بر سَما | |
۱۲۷۸ | تا بَرَد شاخِ سَخا ای خوبکیش | مَر تو را بالاکَشانْ تا اَصلِ خویش | |
۱۲۷۹ | یوسُفِ حُسْنیّ و این عالَم چو چاه | وین رَسَن صَبر است بر اَمْرِ اِله | |
۱۲۸۰ | یوسُفا آمد رَسَن،دَرزَن دو دست | از رَسَن غافِل مَشو، بیگَهْ شُدهست | |
۱۲۸۱ | حَمْدُ لِلَّهْ کین رَسَن آویختند | فَضْل و رَحمَت را به هم آمیختند | |
۱۲۸۲ | تا بِبینی عالَمِ جانِ جَدید | عالَمِ بَسْ آشکارِ ناپَدید | |
۱۲۸۳ | این جهانِ نیست چون هَسْتان شُده | وان جَهانِ هست بَسْ پِنْهان شُده | |
۱۲۸۴ | خاکْ بر باد است و بازی میکُند | کَژْنِمایی،پَردهسازی میکُند | |
۱۲۸۵ | این که بر کار است، بیکار است و پوست | وان که پنهان است، مَغز و اصلْ اوست | |
۱۲۸۶ | خاکْ هَمچون آلَتی در دستِ باد | باد را دان عالی و عالینِژاد | |
۱۲۸۷ | چَشمِ خاکی را به خاک اُفْتَد نَظَر | بادْبین چَشمی بُوَد نوعی دِگَر | |
۱۲۸۸ | اسب داند اسب را کو هست یار | هم سَواری دانَد اَحْوالِ سَوار | |
۱۲۸۹ | چَشمِ حِسْ اسب است و نورِ حَقْ سَوار | بیسَواره اسبْ خود نایَد به کار | |
۱۲۹۰ | پس اَدَب کُن اسب را از خویِ بَد | وَرْنه پیشِ شاه باشد اسبْ رَد | |
۱۲۹۱ | چَشمِ اسب از چَشمِ شَهْ رَهبَر بُوَد | چَشمِ او بیچَشمِ شَهْ مُضْطَر بُوَد | |
۱۲۹۲ | چَشمِ اسبانْ جُز گیاه و جُز چَرا | هر کجا خوانی بِگویَد نی، چرا؟ | |
۱۲۹۳ | نورِ حَقْ بر نورِ حِسْ راکِب شود | آنگَهی جانْ سویِ حَق راغِب شود | |
۱۲۹۴ | اسبْ بیراکِب چه داند رَسْمِ راه؟ | شاه باید تا بِدانَد شاهْراه | |
۱۲۹۵ | سویِ حِسّی رو که نورش راکِب است | حِسْ را آن نورْ نیکو صاحِب است | |
۱۲۹۶ | نورِ حِس را نورِ حَقْ تَزیین بُود | مَعنیِ نورٌ علی نورْ این بُوَد | |
۱۲۹۷ | نورِ حسّی میکَشَد سویِ ثَری | نورِ حَقَّش میبَرَد سویِ عُلی | |
۱۲۹۸ | زان که مَحْسوساتْ دونتَر عالَمیست | نورِ حَق دریا و حِسْ چون شَبْنمیست | |
۱۲۹۹ | لیک پیدا نیست آن راکِب بَرو | جُز به آثار و به گُفتارِ نِکو | |
۱۳۰۰ | نورِ حسّی کو غَلیظ است و گِران | هست پنهان در سَوادِ دیدگان | |
۱۳۰۱ | چون که نورِ حِسْ نمیبینی زِ چَشم | چون بِبینی نورِ آن دینی زِ چَشم؟ | |
۱۳۰۲ | نورِ حِسْ با این غَلیظی مُخْتَفیست | چون خَفی نَبْوَد ضیایی کآن صَفیست؟ | |
۱۳۰۳ | این جهانْ چون خَس به دستِ بادِ غَیب | عاجزی پیشِ گرفت و دادِ غَیب | |
۱۳۰۴ | گَهْ بُلندَش میکُند، گاهیش پَست | گَهْ دُرُستَش میکُند، گاهی شِکَست | |
۱۳۰۵ | گَهْ یَمینَش میبَرَد،گاهی یَسار | گَهْ گُلِستانَش کُند،گاهیشْ خار | |
۱۳۰۶ | دستْ پنهان و قَلَم بین خَط گُزار | اسب در جولان و ناپیدا سَوار | |
۱۳۰۷ | تیرْ پَرّان بین و ناپیدا کَمان | جانها پیدا و پنهانْ جانِ جان | |
۱۳۰۸ | تیر را مَشْکَن که این تیرِ شَهیست | نیست پَرتاوی، زِ شصتِ آگهیست | |
۱۳۰۹ | ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتَ گفت حَق | کارِ حَقْ بر کارها دارد سَبَق | |
۱۳۱۰ | خشمِ خود بِشْکَن، تو مَشْکَن تیر را | چَشمِ خَشمَت خون شُمارَد شیر را | |
۱۳۱۱ | بوسه دِهْ بر تیر و پیشِ شاه بَر | تیرِ خونآلود از خونِ تو تَر | |
۱۳۱۲ | آنچه پیدا عاجز و بَسته وْ زَبون | وانچه ناپیدا، چُنان تُند و حَرون | |
۱۳۱۳ | ما شکاریم، این چُنین دامی کِه راست؟ | گویِ چوگانیم،چوگانی کجاست؟ | |
۱۳۱۴ | میدَرَد، میدوزَد، این خیّاط کو؟ | میدَمَد، میسوزد، این نَفّاط کو؟ | |
۱۳۱۵ | ساعتی کافِر کُند صِدّیق را | ساعتی زاهِد کُند زِنْدیق را | |
۱۳۱۶ | زان که مُخْلِص در خَطَر باشد زِ دام | تا زِ خود خالِص نگردد او تمام | |
۱۳۱۷ | زان که در راه است و رَهْزَن بیحَد است | آن رَهَد کو در اَمانِ ایزد است | |
۱۳۱۸ | آیِنه خالِص نگشت، او مُخْلِص است | مُرغ را نگرفته است، او مُقْنِص است | |
۱۳۱۹ | چون که مُخْلَص گشت،مُخْلِص باز رَست | در مَقامِ اَمْن رفت و بُرد دست | |
۱۳۲۰ | هیچ آیینه دِگَر آهن نَشُد | هیچ نانی گندمِ خَرمَن نَشُد | |
۱۳۲۱ | هیچ انگوری دِگَر غوره نَشُد | هیچ میوهیْ پُخته با کوره نَشُد | |
۱۳۲۲ | پُخته گَرد و از تَغَیُّر دور شو | رو چو بُرهانِ مُحَقِّق نورْ شو | |
۱۳۲۳ | چون زِ خود رَستی، همه بُرهان شُدی | چون که بَنده نیست شُد، سُلطان شُدی | |
۱۳۲۴ | وَرْ عِیان خواهی صَلاحُ الدّین نِمود | دیدهها را کرد بینا و گُشود | |
۱۳۲۵ | فَقر را از چَشم و از سیمایِ او | دید هر چَشمی که دارد نورِ هو | |
۱۳۲۶ | شیخْ فَعّال است بیآلَتْ چو حَق | با مُریدان داده بیگفتی سَبَق | |
۱۳۲۷ | دلْ به دستِ او چو مومِ نَرمْ رام | مُهْرِ او گَهْ نَنگ سازد، گاهْ نام | |
۱۳۲۸ | مُهْرِ مومَش حاکیِ انگُشتریست | باز آن نَقْشِ نگینْ حاکیِّ کیست؟ | |
۱۳۲۹ | حاکیِ اندیشهٔ آن زَرْگَر است | سِلْسِلهیْ هر حَلْقه اَنْدر دیگر است | |
۱۳۳۰ | این صَدا در کوهِ دلها بانگِ کیست؟ | گَهْ پُر است از بانگْ این کُه، گَهْ تَهیست | |
۱۳۳۱ | هر کجا هست او حکیم است اوسْتاد | بانگِ او زین کوهِ دلْ خالی مَباد | |
۱۳۳۲ | هست کُهْ کآوا مُثَنّا میکُند | هست کُهْ کآوازْ صد تا میکُند | |
۱۳۳۳ | میزَهانَد کوه از آن آواز و قال | صد هزاران چَشمهٔ آبِ زُلال | |
۱۳۳۴ | چون زِ کُهْ آن لُطْفْ بیرون میشود | آبها در چَشمهها خون میشود | |
۱۳۳۵ | زان شَهَنْشاهِ هُمایوننَعْل بود | که سَراسَر طورِ سینا لَعْل بود | |
۱۳۳۶ | جان پَذیرفت و خِرَد اَجْزایِ کوه | ما کَم از سنگیم آخِر ای گروه؟ | |
۱۳۳۷ | نه زِ جانْ یک چَشمه جوشان میشود | نه بَدَن از سَبزپوشان میشود | |
۱۳۳۸ | نی صَدایِ بانگِ مُشتاقی دَرو | نی صَفایِ جُرعهٔ ساقی دَرو | |
۱۳۳۹ | کو حَمیَّت تا زِ تیشه وَزْ کُلَند | این چُنین کُهْ را به کُلّی بَرکَنند؟ | |
۱۳۴۰ | بوکْ بر اَجْزایِ او تابَد مَهی | بوکْ در وِیْ تابِ مَهْ یابَد رَهی | |
۱۳۴۱ | چون قیامَتْ کوهها را بَرکَند | پَس قیامَت این کَرَم کِی میکُند؟ | |
۱۳۴۲ | این قیامَتْ زان قیامَت کِی کَم است؟ | آن قیامَتْ زَخم و این چون مَرهَم است | |
۱۳۴۳ | هر کِه دید این مَرهَم، از زَخمْ ایمِن است | هر بَدی کین حُسنْ دید، او مُحْسن است | |
۱۳۴۴ | ای خُنُک زشتی که خوبَش شُد حَریف | وایِ گُلرویی که جُفتَش شُد خَریف | |
۱۳۴۵ | نانِ مُرده چون حَریفِ جان شود | زنده گردد نان و عینِ آن شود | |
۱۳۴۶ | هیزُمِ تیره حَریفِ نار شُد | تیرگی رَفت و همه اَنْوار شد | |
۱۳۴۷ | در نَمَکلان چون خَرِ مُرده فُتاد | آن خَریّ و مُردگی یک سو نَهاد | |
۱۳۴۸ | صِبْغَةَ الله هست خُمِّ رنگِ هو | پیسها یک رَنگ گردد اَنْدَرو | |
۱۳۴۹ | چون در آن خُم اُفْتَد و گوییش قُمْ | از طَرَب گوید مَنَم خُمْ لا تَلُمْ | |
۱۳۵۰ | آن مَنَم خُمْ خود اَنَا اَلْحَق گفتن است | رنگِ آتش دارد، اِلّا آهن است | |
۱۳۵۱ | رنگِ آهنْ مَحْوِ رنگِ آتش است | زآتشی میلافَد و خامُشوَش است | |
۱۳۵۲ | چون به سُرخی گشت هَمچون زَرِّ کان | پس اَنَا النّار است لافَش،بیزبان | |
۱۳۵۳ | شُد زِ رنگ و طَبْعِ آتش مُحْتَشَم | گوید او من آتشَم،من آتشَم | |
۱۳۵۴ | آتشَم من گَر تو را شَکّ است و ظَن | آزمون کُن، دست را بر من بِزَن | |
۱۳۵۵ | آتَشم من، بر تو گَر شُد مُشْتَبِه | رویِ خود بر رویِ من یکدَمْ بِنِه | |
۱۳۵۶ | آدمی چون نور گیرد از خدا | هست مَسْجودِ مَلایک زِاجْتِبا | |
۱۳۵۷ | نیز مَسْجودِ کسی کو چون مَلَک | رَسته باشد جانْش از طُغیان و شَک | |
۱۳۵۸ | آتشِ چه؟ آهنِ چه؟ لَب بِبَند | ریشِ تَشْبیهِ مُشَبِّه را مَخَند | |
۱۳۵۹ | پایْ در دریا مَنِه، کَم گویْ ازان | بر لبِ دریا خَمُش کُن، لب گَزان | |
۱۳۶۰ | گَرچه صد چون من ندارد تابِ بَحْر | لیکْ مینَشْکیبَم از غَرقابِ بَحْر | |
۱۳۶۱ | جان و عقلِ من فِدایِ بَحْرْ باد | خون بَهایِ عقل و جان این بَحْرْ داد | |
۱۳۶۲ | تا که پایم میرَوَد، رانَم دَرو | چون نَمانَد پا، چو بَطّانَم دَرو | |
۱۳۶۳ | بیاَدَبْ حاِضر ز غایِب خوش تَر است | حَلْقه گَرچه کَژْ بُوَد، نی بر دَر است؟ | |
۱۳۶۴ | ای تَنْآلوده به گِردِ حوضْ گَرد | پاکْ کِی گردد بُرونِ حوض مَرد؟ | |
۱۳۶۵ | پاکْ کو از حوضْ مَهْجور اوفْتاد | او زِ پاکیْ خویش هم دور اوفْتاد | |
۱۳۶۶ | پاکیِ این حوضْ بیپایان بُوَد | پاکیِ اجسامْ کَم میزان بُوَد | |
۱۳۶۷ | زان که دل حوضْ است، لیکِن در کَمین | سویِ دریا راهِ پنهان دارد این | |
۱۳۶۸ | پاکیِ مَحْدودِ تو خواهد مَدَد | وَرْنه اَنْدر خَرجْ کَم گردد عَدَد | |
۱۳۶۹ | آب گفت آلوده را در من شِتاب | گفت آلوده که دارم شَرم از آب | |
۱۳۷۰ | گفت آب این شَرمْ بی من کِی رَوَد؟ | بی من این آلوده زایِل کِی شود؟ | |
۱۳۷۱ | زآبْ هر آلوده کو پنهان شود | اَلْحیاءُ یَمْنَعُ الْایمان بُوَد | |
۱۳۷۲ | دلْ زِ پایهیْ حوضِ تَن گِلْناک شُد | تَنْ زِ آبِ حوضِ دلها پاک شُد | |
۱۳۷۳ | گِردِ پایهیْ حوضِ دلْ گَرد ای پسر | هان زِ پایهیْ حوضِ تَنْ میکُن حَذَر | |
۱۳۷۴ | بَحْرِ تَنْ بر بَحْرِ دل بَرهَم زَنان | در میانْشانْ بَرْزَخٌ لا یَبْغیان | |
۱۳۷۵ | گر تو باشی راست، وَرْ باشی تو کَژْ | پیش تَر میغَژ بِدو، واپَس مَغَژ | |
۱۳۷۶ | پیشِ شاهانْ گَر خَطَر باشد به جان | لیکْ نَشْکیبَند ازو با هِمَّتان | |
۱۳۷۷ | شاه چون شیرینتَر از شِکَّر بُوَد | جانْ به شیرینی رَوَد، خوشتَر بُوَد | |
۱۳۷۸ | ای مَلامَتگَر سَلامَت مَر تو را | ای سَلامَتجو تویی واهِی الْعُری | |
۱۳۷۹ | جانِ من کورهست، با آتش خَوش است | کوره را این بَسْ که خانهیْ آتش است | |
۱۳۸۰ | هَمچو کورهْ عشق را سوزیدَنیست | هر کِه او زین کور باشد، کوره نیست | |
۱۳۸۱ | بَرگِ بیبَرگی ترا چون بَرگ شُد | جانِ باقی یافتیّ و مرگ شُد | |
۱۳۸۲ | چون تو را غَمْ شادی اَفْزودن گرفت | روضهٔ جانَت گُل و سوسن گرفت | |
۱۳۸۳ | آنچه خَوْفِ دیگران، آن اَمنِ توست | بَطْ قَوی از بَحْر و مُرغِ خانه سُست | |
۱۳۸۴ | باز دیوانه شُدم من ای طَبیب | باز سودایی شُدم من ای حَبیب | |
۱۳۸۵ | حَلْقههایِ سِلْسِلهیْ تو ذوفُنون | هر یکی حَلْقه دَهَد دیگر جُنون | |
۱۳۸۶ | دادِ هر حَلْقه فُنونی دیگر است | پس مرا هر دَم جُنونی دیگر است | |
۱۳۸۷ | پس فُنون باشد جُنون، این شُد مَثَل | خاصه در زَنجیرِ این میرِ اَجَل | |
۱۳۸۸ | آن چُنان دیوانگی بُگْسَست بَند | که همه دیوانگان پَندَم دَهَند |
دکلمه_مثنوی
تعقیب
[…] این مضمون را مولانا در مثنوی (دفتر دوم بخش ۲۶ بیت ۱۳۴۴ به بعد) به زیبایی نظم […]
[…] دوّم بخش ۲۶ ابیات ۱۲۵۱،۱۲۵۲) بدین طریق استفاده کرده: مُصْطَفی فرمود از گفتِ جَحیم کو به مؤمن لابهگَر … گویَدَش بُگْذر زِ من ای شاه زود هین که نورَت سوزِ […]
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!