مکتوبات مولانا – مکتوب ۹۹ – به معین‌الدّین پروانه تقاضای تفویض خدمتی به شیخ حسام‌الدّین

حیات طیبّه متصّلِ زندگانیِ ملک الامرا والایامن، مغیث المظلومین، المجتهد فی طاعةِ الله، الحریص علی عبادة الله، کَانُوا قَلِیلاً مّنَ اللَّیْلِ مَا یَهْجَعُونَ وَ بِالْاَسحَارِ هُم یَستَغفِرُونَ^[۱]، یَذکُرُونَ اللهَ قِیَاماً وَ قُعُوداً وَعَلَی جُنُوبِهِمْ^[۲]، لا یَخَافُونَ^[۳] لَوْمَةَ لَایِمٍ^[۴]، مربّی الفضلاء الرّبانتّین، انیس الفقراء الرّوحانیّین، معین الدّولة والدّین ادام اللهُ عُلوَّهُ پیوسته باد.
سلام و دعا رسانیده می‌آید. السّلام علینا و علی عبادالله الصّالحین وَ سَلَامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ یَمُوتُ وَیَوْمَ یُبْعَثُ حَیّاً^[۵]، سَلَامُ قَوْلاً مّن رَّبّ رَّحِیمٍ^[۶]، و آرزومندی و اشتیاق همچو آرزومندیِ مقطوع الجوارح الی اعضائه و اجزائه که: اَلْمُؤْمِنُوْنَ کَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ^[۷]، اذا اشتکی منه عضوٌ تداعی سائرالجسد بالحمّی و السّهر، مَّاخَلْقُکُمْ وَلَا بَعثُکُمْ اِلَّا کَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ^[۸]، اِنّ اللهَ عَلَی جَمعِنا اِذَا یَشَاءُ قَدِیرٌ^[۹]. کتب علی نفسه الرّحمة لیجمعنّکم، جعلناالله اِخْوَاناً عَلَی سُرُرٍ مُّتَقَابِلِینَ^[۱۰]، آمین یا ربَّ العالمین.
آرندۀ تحیّت، فرزندِ مخلصِ کافیِ وافی، شیخ حسام الدّین سلّمه الله متوجّه خدمتِ آن کعبۀ آمال و قبلۀ سؤال لازال مفضّلاً للوفود و مطلباً للعطاء والجود[۱۱] شده است. توقّع است از انعام بی‌علّتِ آن عزیز لازال عزیزاً که: انّما نطعمکم لوجه الله لا نرید منکم جزاءً ولا شکورا، که به خدمتی که لایق او باشد او را نصب کند تا از چاکران و نواختگانِ آن ولیّ الانعام باشد.
بنواز شها مرا بکن مَردَمی‌یی
تا لاف زنم که دیده‌ام خُرَّمی‌یی
ای شاه زمان از تو چه گردد کمی‌یی
کز رحمت تو شاد شود آدمی‌یی^[۱۲]
خود بیشتر صنعت و کارِ آن یگانه در بازار جهان، درویش‌نوازی است و اِشکسته‌بندی توفیق بر توفیق و تأیید بر تأیید افزون باد، الخلقُ عَیالُ الله فافضلهم عند الله أنفَعُهم لعیاله^[۱۳]. خَیرُ النّاسِ مَن یَنفَعُ النّاسَ^[۱۴]. ولیکن منفعتِ زر سرخ، درویش را مثل منفعت نقره نبود و منفعت نقره همچون منفعت لکیس پول نبود، اگر چه الفنّ خیرٌ کلّه الّا فرق بسیار است از نفع تا به نفع. پدر و مادر، آدمی را در این زندانِ دنیا کشید و نفع انبیا و اولیا، خلق را از این زندانِ دنیا بگشاد و فضایِ عالم غیب رسانید. این سخن را پایان نیست. ثوابِ ملک الامرا و مدد توفیق او بی‌پایان باد.
داعیِ مخلص، معوّد است به حاجات عرض کردن بدان حضرت کریم و آن حضرت، معوّد است به انجاح حاجات و اتمام مطلوبات و دلداریِ بی‌دلان.
اِکرام اهل الهوی من الکرم
و اُمَّةُ العشق اَضعَفُ الأُمَمِ^[۱۵]
جاوید محسن باد، آمین یا ربَّ العالمین.
داعی در این احسان متحمّلِ منّتِ عظیم خواهد بود و بر لطف‌های سابق منضمّ خواهد گشت. والسّلام.
——————————–

[۱] آیۀ ۱۷ و ۱۸ سورۀ ذاریات: اندکی از شب را می‌خفتند و در سحرگاهان استغفار می‌کردند.

[۲] بخشی از آیۀ ۱۹۱ سورۀ آل عمران: کسانی که خداوند را ایستاده و نشسته و بر پهلو آرمیده، یاد می‌کنند.

[۳] در نسخه ” فی الله” اضافه دارد.

[۴] بخشی از آیۀ ۵۴ سورۀ مائده: از ملامت هیچ ملامت‌گری نمی‌هراسند.

[۵] آیۀ ۱۵ سورۀ مریم: و بر او در روزی که زاد، و روزی که در می‌گذرد و روزی که زنده برانگیخته می‌شود، درود باد.

[۶] آیۀ ۵۸ سورۀ یس: سلام [بر شما]، این سخنی است از پروردگار مهربان‌.

[۷] مؤمنان همچون وجودی واحد هستند. حواشی استاد فروزانفر در فیه ما فیه: مطابق گفتۀ شیخ اسماعیل انقروی و یوسف ابن احمد مولوی حدیث نبوی است و در احیاء علوم‌الدین،ج ۲،ص ۲۲۸ این جمله به نظر می‌رسد ولی اشارتی به صدور آن از حضرت رسول صلی الله علیه وسلم نشده و در شرح احیاءعلوم هم این مطلب مسکوت مانده و با تعبیر (المؤمن کرجل واحد) در کنوزالحقایق،ص ۱۲۶ مضبوط است و مولانا در مثنوی (دفتر دوّم بخش ۱۱۲ بیت ۳۷۲۳ و ۳۷۲۴) به مضمون این روایت اشارت می‌کند:

مُشْفِقان گردند هَمچون والِده        مُسلِمون را گفت نَفْسِ واحِده

نَفْسِ واحد از رَسولِ حَق شُدند     وَرْنه هر یک دُشمنِ مُطْلَق بُدند

[۸] بخشی از آیۀ ۲۸ سورۀ لقمان: آفرینش و برانگیختن شما جز مانند تنی یگانه نیست.

[۹] برگرفته از آیۀ ۲۹ سورۀ شوری: او هرگاه بخواهد بر گردآوردن آنها تواناست‌.

[۱۰] بخشی از آیۀ ۴۷ سورۀ حجر: و دوستانه بر تختها رویاروی بنشینند.

[۱۱] همواره محل امن رسولان و مبدا عطا و بخشش باد.

[۱۲] با اختلاف رباعی ۱۹۶۷ مولانا.

[۱۳] با اختلاف حدیث از پیامبر اکرم (ص): ما همه خانوار خداوند هستیم و کسی که برای مردم سودمندتر باشد نزد خدا عزیزتر است.

[۱۴] حدیث نبوی: بهترین مردم کسی است که به دیگران فایده رساند.

[۱۵] احترام به عشاق، بزرگواری است چون عاشقان جماعتی ناتوان هستند. شاعر این بیت یافت نشد.