مولوی‌نامه – جلد اول – فصل سوم: عقاید و افکار کلامی و فلسفی مولوی – ملاصدرا و پیروان او در جبر و تفویض پیرو مسلک مولوی شده‌اند
بسیاری از فلاسفۀ اسلامی به‌ویژه آن گروه که شیعۀ امامی بوده‌اند از قبیل خواجه نصیرالدین طوسی و قطب الدین محمد رازی و امثال ایشان همه در مسألۀ جبر و اختیار همان مسلک «امر بین الامرین» و حالت مابین جبر و اختیار را اختیار کرده‌اند.
و مخصوصاً گروه متأخران که رئیس و پیشوای آنها صدرالمتالهین یعنی ملاصدرای شیرازی صاحب اسفار است متوفی ۱۰۵۰ ه ق در این‌باره با مسلک مختار مولوی که مأخوذ از «ما رَمَیتَ إِذْ رَمَیتَ» باشد و مخصوصاً با انضمام لطایف و با چاشنی دقایق عرفانی که شیوۀ خاص ممتاز مولوی است بسیار نزدیک گشته به طوری که می‌توان گفت پیرو مکتب و مسلک او شده‌اند.
حاجی ملا هادی سبزواری متوفی ۱۲۸۹ ه ق که از خواص اتباع فلسفۀ ملاصدرا بوده است می‌گوید: «الفعل فعل الله و هو فعلنا»
مولوی فرموده است:
فعل حق و فعل ما هر دو ببین/ فعل ما را هست دان پیداست این
گر نباشد فعل خَلق اندر میان/ پس مگو کس را چرا کردی چُنان
خَلق حق، افعال ما را موجِد است/ فعل ما، آثار خَلق ایزد است
لیک هست آن فعل ما مختار ما/ زو جزا، گه مار ما گه یار ما
مولوی مخصوصاً در مسألۀ جبر و اختیار و قضا و قدر بسیار پافشاری کرده به طوری که در تمام شش دفتر مثنوی شریف و بیش از همه در دفتر اول و پنجم هرکجا مناسبتی پیش آمده به تفصیل یا اختصار در این‌باره گفت‌وگو کرده و احیاناً بعض مطالب و دلایل اثبات اختیار را مکرر نموده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!