غزل ۱۰۹۵ مولانا

#دکلمه_غزل_مولانا با صدای #عبدالکریم_سروش       دانلود فایل

#شرح_غزل

مراد از “برانگیختن غبار ” یعنی وارونه کردن کار … اگه در غم هستیم، شاد بشیم و اگه در شب هستیم به روز برسیم
چونکه درآییم به غوغای شب
گَرد برآریم ز دریای شب

این اصطلاح را مولانا برای موسی و گذر دادن او قوم بنی اسرائیل را از رود نیل زیاد به کار برده؛ درست همان وقتی که راه به بن بست می رسه و دیگه از همه جا قطع امید میشه، یاری خدا می رسه و اوضاع وارونه میشه. اساسا جریان هستی همیشه به همین منواله، در اوج سیاهی است که روشنی طلوع میکنه؛ و در نهایت عجز، قوت از راه می رسه. چیزی که من تو کلاس به چرخه اضداد یا چرخه ین و ینگ یاد می کردم. مولانا تو این غزل گویا خاطره ای از خودش و شمس رو بیان میکنه. میگه شمس از من خواست اوضاع را وارونه کنم؛ از دریا گرد برآرم و از سوخته، حیات. میگه از این درخواستش متعجب و حیران بودم که چطور میشه چنین کاری کرد؟ از حیرت سجده ای کردم و عجز خودم رو نمودم. یار به من گفت ”بی ساجد سجودی خوش بیار ”. اینجا نکته خیلی ظریفه. شمس از مولانا می خواد بدون حضور سجده کننده، سجده کنه! بدون اینکه از سجده کردنش آگاه باشه، سجده کنه. تا کی به خوبی ها و پاکی هامون چشم بدوزیم؟ تا کی به علم و دانش و هنر خود مغرور و فریفته بشیم؟ تا زمانی که خوبی های خودمون رو می بینیم از حقیقت خوبی بی خبریم، و تا وقتی چشم به فضل و هنر خودمون داریم هنوز بویی از فقر نبرده ایم، هنوز اون سجده واقعی رو انجام نداده ایم. حقیقت سجده ندیدن “خود” است، و این محقق نمیشه مگر اینکه حتی از دیدن سجده خودمون هم فارغ بشیم. یعنی به قدری “طبیعی ” سجده کنیم که از سجده خودمون بی خبر باشیم؛ بی “ساجد” سجده کنیم. همون طور که شکر نمی دونه شیرین کردن یعنی چی. شکر به طور کاملا طبیعی و بی خبر از کار خودش به هر چی بپیونده اونو شیزین می کنه. همون چیزی که تو کلاس از به نوترال بودن یاد می کردم؛ به عقیده من مراد شمس از متابعت هم همینه، همین قدر “طبیعی ”. بقیه غزل تا حد زیادی معناش روشنه ، مولانا میگه وقتی شمس از من خواست بی ساجد سجده کنم، گردنم رو پیش آوردم و گفتم اون کس در من که فکر میکنه ساجده رو سر ببر … و چه سرهای زیادی که نداشتم! … او سرهای منو یکی یکی برید، با این کارش، چه چیزهای مبارکی که پیش نیامد. من چراغی شدم که بی شمار فتیله داشت، که از نور اون فتیله ها شرق تا غرب روشن شد. بعد میگه شرق و غرب چیه، نه تنها مکان، که لامکان هم نورانی شد. ” شرق و مغرب چیست اندر لامکان // گلخنی تاریک و حمامی به کار ”. گلخن یعنی آتشگاه حمام. بعد از اون ما رو مخاطب قرار میده، میگه ای کسی که تو این حمامی، باید که دلت از حمام بگیره، ” ای مزاجت سرد ، کو تاسه دلت ؟ ” … قدیم حمامها به قدری گرم بودن که کسی که توش بود احساس خفقان می کرد، میگه تو هم باید در این حمام دنیا، این عالم صورتها و نقشها، همون احساس خفگی رو داشته باشی “اندرین گرمابه تا کی این قرار ؟” اگر در این حمام عالم به صورتهای خوش می نگری، بدون که این همه صورت از نور روزن روشن شده، ”بر سر روزن جمال شهریار ” … چشم بر جمال آن شهریار داشته باش

#sonnet_translation
#John_Arberry
Rumi quotes, Rumi sonnet, Rumi words, Rumi Poetry