مثنوی مولانا – دفتر چهارم – بخش ۷۲ – کَژْ وَزیدنِ باد بر سُلَیمانْ عَلَیْهِ‌السَّلام به سَبَبِ زَلَّتِ او

#دکلمه_مثنوی

#داستانهای_مثنوی_مولانا

روزی باد بر تخت سلیمان کج وزید‌ٔ؛ سلیمان به او گفت: ای باد کج موز. باد گفت: ای سلیمان تو کج میروی پس نباید از کج وزیدن من خشمگین شوی. همچنین تاج سلیمان هم کج شد. سلیمان گفت : ای تاج بر سر من کج مشو. سلیمان هر بار تاج را صاف کرد اما باز کج شد. این اتفاق هشت بار تکرار شد تا اینکه سلیمان به تاج گفت: آخر تاج چه شده که هربار کج میشوی؟ تاج گفت : ای مرد امین هر قدر هم مرا صاف کنی تا وقتی تو کج بروی من هم کج خواهم شد. سلیمان همان دم دریافت که در احوالش خللی پیش آمده و این اتفاق برای گوشزد و تنبه او بوده است.
مولانا درین داستان چند نکته را یادآور میشود:
خطاها ونواقص خود را باید صادقانه پذیرفت و عوامل آن را در درون جست و نه بیرون

• هر اندوهی که در اثر ناراحتی برای انسان پیش می آید ‍انسان نباید کسی را متهم کند بلکه بهترین درمان و راه حل این است که به جستجوی درون بپردازد و نقاط ضعف وقوت خود را بیابد و فرافکنی نکند.
• انسان باید از سوظن نسبت به دیگران بپرهیزد.
• موسی که دشمن واقعی فرعون بود در خانه فرعون در امن و راحت بود و فرعون نادان به دنبال دشمن خود در بیرون کودکان دیگر را گردن میزد. انسان که مفتون نفس اماره خویش شده نیز در درون با نفس فریبکار خود خوش رفتاراست و از بیرون با دیگران بدرفتاری می کند و تقصیر را به گردن دیگران می اندازد پس بدان که دشمن حقیقی ات نفس توست که مطابق میل آن رفتار میکنی اما در بیرون یعنی در رابطه ات با دیگران آنها را متهم کرده و دشمن خود می پنداری.

فرعون ستمکار به جای آنکه ریشه نارضایتی مردم و تزلزل حکومتش را در ظلم و ستم خویش بداند و به اصلاح امور بپردازد به دنبال کشتن مخالف و برانداز حکومت خود بود غافل از اینکه حکم الهی براین بود که او با آنهمه تدبیر و عقل ظاهری کور و نابینای از حقیقت شود و دشمن خویش را با دست خود پرورش داده تا حکومت ظلمش ریشه کن شود. پس هر گاه خداوند بر گوش و دل عقل مُهر زند (آیه ۷ سوره بقره) هر چقدر هم فرد عاقل و عالم باشد به مرتبه حیوانی نزول میکند چرا که حکم الهی بر لوح دل پدیدار میشود و نه بر عقل ظاهر.
این حکایت می‌تواند نقدی بر رفتار و برخورد بسیاری از ما نسبت به جامعه مان نیز باشد.چرا که اکثر ما عادت کرده ایم اعمال و رفتار خود را بی نقص فرض کرده و همه ایرادها را به عوامل بیرونی نسبت دهیم به مردم- وضعیت بد جامعه – دولت و یا غیره و حاضر نیستیم حتی یکبار هم که شده قصور و کوتاهی را از خودمان بدانیم و به اشتباهات خود در ایجاد این نقایص اجتماعی و فردی اعتراف کنیم که اگر اینطور شود و اصلاح را از خودمان شروع کنیم کم کم جامعه مان نیز اصلاح شده و شاهد پیشرفت خواهیم بود.