مثنوی مولانا – دفتر ششم – بخش ۹۹ – دیدنِ خوارزمشاه رَحِمَهُ الله در سَیْرانْ در مَوکِبِ خود اسبی بَسْ نادر و تَعَلُّقِ دلِ شاه به حُسن و چُستیِ آن اسب و سَرد کردن عِمادُالْمُلْک آن اسب را در دلِ شاه و گُزیدنِ شاه گفتِ او را بر دیدِ خویش چُنان که حَکیم رَحْمَةُالله عَلَیْهِ در اِلهی‌نامه فرمود چون زبانِ حَسَد شود نَخّاس یوسُفی یابی از گَزی کَرباس از دَلّالی برادرانِ یوسُفْ حَسودانه در دلِ مُشتریانْ آن چَندان حُسن پوشیده شُد و زشت نِمودن گرفت که وَکانوا فِیْهِ مِنَ الزّا هِدین

#دکلمه_مثنوی

#شرح_مثنوی
#داستانهای_مثنوی_مولانا

امیری از سپاهیان خوارزمشاه اسبی بسیار اصیل و زیبا داشت. در صبحگاهی که همه سپاهیان و امیر و اسبش حضور داشتند چشم شاه این اسب را گرفت و دستور داد هرطور شده اسب را از صاحبش بگیرند و نزد او بیاورند. ماموران هم به سرعت دستور او را انجام داده و به زور اسب را از امیر گرفتند و نزد شاه آوردند. امیر مالباخته که بسیار وابسته اسب زیبایش بود چاره‌ای جز این ندید که به وزیر شاه که مردی نیک سرشت بود پناه آورد. وزیر پس از شنیدن گله و شکایت پرسوز امیر، برآن شد هرطور شده با تدبیری خاص اسب را از شاه پس گرفته و به او بازگرداند. پس به سوی شاه شتافت. شاه که مشغول تماشای اسب در کاخ بود رو به وزیر گفت: ببین، عجب اسبی است، گویی از بهشت آمده! وزیر گفت: شاها! البته که این اسب زیبا و جذاب است ولی اگر خوب بررسی‌اش کنیم نوعی بی‌تناسبی در اندامش آشکار است. مثلا سرش را ببینید. مانند سر گاو است ولی چون شاه بدو علاقمند شده البته زشتی اندام او را نمی‌بیند چنانچه که اگر آدمی علاقمند دیوی شود او را فرشته می‌یابد. این سخنان با تدبیر وزیر آنقدر تاثیرگذار بود که شاه از اسب دل سیر شد و آن را به صاحبش بازگرداند.
مولانا درین حکایت مضرات تقلید و آفت دهان بینی را به خوبی نشان می‌دهد.