3078
آن یکی می‌رفت بالایِ درخت
می‌فَشانْد آن میوه را دُزدانه سخت
3079…
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 15:20:552021-05-06 17:45:39مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۳ - حِکایَت هم در جوابِ جَبری و اِثْباتِ اختیار و صِحَّتِ اَمر و نَهی و بَیانِ آن که عُذرِ جَبْری در هیچ مِلَّتی و در هیچ دینی مَقْبول نیست و موجبِ خَلاص نیست از سِزایِ آن کار که کرده است چُنان که خَلاص نیافت اِبْلیس جَبْری بِدان که گفت بِما اَغْوَیْتَنی وَالْقَلیلُ یَدُلُ عَلَی الْکَثیر
3112
قولِ بَنده اَیْش شاءَ اللهُ کان
بَهْرِ آن نَبْو…
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 15:21:262021-05-06 17:45:29مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۴ - مَعنیِ ما شاءَ اللهُ کانَ یعنی خواستْ خواستِ او و رضا رضایِ او جویید از خشمِ دیگرانْ و رَدِّ دیگرانْ دِلْتَنگ مَباشید آن کانَ اگر چه لَفْظِ ماضی‌ست لیکِن در فِعْلِ خدا ماضی و مُستَقبَل نباشد که لَیْسَ عِندَ اللهِ صَباحٌ وَ لا مَساء
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 15:22:532021-05-06 17:45:08مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۶ - حِکایَتِ آن درویش که در هِری غُلامانِ آراستهٔ عَمیدِ خُراسان را دید و بَر اَسْبانِ تازی و قَباهایِ زَرْبَفت و کُلاه‌هایِ مُغَرَّق و غیرِ آن پُرسید که این‌ها کدام امیرانند و چه شاهانند؟ گفتند او را که این‌ها امیران نیستند این‌ها غُلامانِ عَمیدِ خُراسانند روی به آسْمان کرد که ای خدا غُلام پَروردن از عَمید بیاموز آن جا مُستوفی را عَمید گویند
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 15:23:482021-05-06 17:44:58مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۷ - باز جواب گفتنِ آن کافِرِ جَبْری آن سُنّی را که به اسلامَش دعوت می‌کرد و به تَرکِ اِعْتِقادِ جَبْرش دَعوت می‌کرد و دراز شُدنِ مُناظِرِه از طَرَفین که مادّهٔ اِشْکال و جواب را نَبُرَّد اِلّا عشقِ حقیقی که او را پَروایِ آن نَمانْد و ذلِکَ فَضلُ اللهِ یُوتیهِ مَنْ یَشاءُ
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 15:24:432021-05-06 17:44:46مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۸ - پُرسیدنِ پادشاهْ قاصِدا اَیاز را که چندین غَم و شادی با چارُق و پوستین که جَماد است می‌گویی؟ تا اَیاز را در سُخَن آوَرَد
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 15:25:132021-05-06 17:41:03مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۹ - گفتنِ خویشاوندانْ مَجنون را که حُسنِ لیلی به اندازه‌یی‌ست چندان نیست ازو نَغْزتَر در شهرِ ما بسیار است یکی و دو و دَهْ بر تو عَرضه کُنیم اختیار کُن ما را و خود را وا رَهان و جواب گفتنِ مَجْنون ایشان را
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 15:25:442021-05-06 17:40:52مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۰ - حِکایَتِ جوحی که چادر پوشید و در وَعظْ میانِ زَنان نِشَست و حرکتی کرد زنی او را بِشْناخت که مَرد است نَعْره‌یی زد
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:44:212021-05-06 17:40:38مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۱ - فرمودنِ شاه به اَیاز بارِ دِگَر که شَرحِ چارُق و پوستینْ آشکارا بگو تا خواجه تاشانَت از آن اِشارَت پَند گیرد و مَوْعظه که اَلدینُ النَّصیحَة
3357
بود گَبْری در زمانِ بایَزید
گفت او را یک مُسلمانِ سَعید
…
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:45:292021-05-06 17:40:29مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۲ - حِکایَتِ کافِری که گُفتَندَش در عَهْدِ اَبا یَزید که مُسلمان شو و جواب گفتنِ او ایشان را
3368
یک مُؤذِّن داشت بَسْ آوازِ بَد
در میانِ کافِر…
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:46:122021-05-06 17:40:19مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۳ - حِکایَتِ آن مُوذِّنِ زشت آواز که در کافِرِسْتان بانگِ نماز داد و مَردِ کافِری او را هَدیه داد
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:47:432021-05-06 17:40:10مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۴ - حِکایتِ آن زن که گفت شوهر را که گوشت را گُربه خورْد شوهر گربه را به تَرازو بَر کَشید گربه نیمْ مَن بَرآمَد گفت ای زن گوشتْ نیمْ مَن بود و اَفْزون اگر این گوشت است گُربه کو؟ و اگر این گُربه است گوشت کو
۳۴۴۰
بود امیری خوشْ دلی مِیْ‌باره‌یی
کَهْفِ هر مَخْمور و هر بیچاره‌یی
۳۴۴۱
م…
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:49:552021-05-06 17:40:00مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۵ - حِکایَتِ آن امیر که غُلام را گفت که مِیْ بیار غُلام رَفت و سَبویِ مِیْ آورد در راه زاهِدی بود اَمرِ مَعْروف کرد زد سنگی و سَبو را بِشکَست امیر بِشْنید و قَصْدِ گوشْمالِ زاهِد کرد و این قَصد در عَهْدِ دینِ عیسیٰ بود عَلَیْهِ‌السَّلام که هنوز مِیْ حَرام نَشُده بود وَلیکِن زاهِدْ تَقَزُّزی می‌کرد و از تَنَعُّم مَنْع می‌کرد
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:50:392021-05-06 17:39:51مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۶ - حکایَتِ ضیاءِ دَلْق که سَختْ دِراز بود و برادرش شیخِ اسلام تاجِ بَلْخ به غایت کوتاه بالا بود و این شیخِ اسلام از برادرش ضیا نَنگ داشتی ضیا دَر آمَد به درسِ او و همه صُدورِ بَلْخ حاضِر به درسُ او ضیا خِدمَتی کرد و بُگْذشت شیخِ اسلام او را نیمْ قیامی کرد سَرسَری گفت آری سخت درازی پاره‌یی دَر دُزد
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:53:182021-05-06 17:39:20مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۹ - قَصدِ انداختنِ مُصْطَفیٰ عَلَیْهِ‌السَّلام خود را از کوهِ حِریٰ از وَحشتِ دیر نِمودنِ جِبْرَئیل عَلَیْهِ‌السَّلام خود را به وِیْ و پیدا شدنِ جِبْرَئیل به وِیْ که مَیَنداز که تورا دولت‌ها در پیش است
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:53:572021-05-06 17:39:06مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۰ - جواب گفتنِ امیر مَر آن شَفیعان را و همسایگانِ زاهِد را که گُستاخی چرا کرد و سَبویِ ما را چرا شِکَست؟ من دَرین بابْ شَفاعَت قَبول نخواهم کرد که سوگند خورده‌ام که سِزایِ او را بِدَهَم
3564
آن شَفیعان از دَمِ هَیْهایِ او
چند بوسیدند دست …
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 16:54:302021-05-06 17:38:55مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۱ - دُوُم بار دست و پایِ امیر را بوسیدن و لابه کردنِ شَفیعان و همسایگانِ زاهِد
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:08:272021-05-06 17:38:32مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۳ - تَفسیرِ این آیَت که وَ اِنَّ الدّارَ الاخِرةَ لَهِیَ الْحَیَوانُ لَوْکانوا یَعْلَمون که دَر و دیوار و عَرصهٔ آن عالَم و آب و کوزه و میوه و درختْ همه زنده‌اند و سُخَن‌گوی و سُخَن‌شِنو و جِهَتِ آن فَرمود مُصطفیٰ عَلَیه السَّلام ه اَلدُّنیا جیفَهٌ و طُلّابُها کِلابٌ و اگر آخِرَت را حَیات نبودی آخِرت هم جیفه بودی جیفه را برای مُردگیْ اَش جیفه گویند نه برایِ بویِ زشت و فِرَخْجی
۳۶۳۶
این سُخَن از حَدّ و اندازه‌ست بیش
ای اَیاز اکنون بِگو ا…
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:10:552021-05-06 17:38:25مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۴ - دِگَربار اِسْتِدعایِ شاه از اَیاز که تَاویلِ کارِ خود بگو و مُشکلِ مُنْکِران را و طاعِنان را حل کُن که ایشان را در آن اِلْتِباس رَها کردن مُرُوَّت نیست
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:32:092021-05-06 17:30:11مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۳ - حکایتِ آن مُجاهِد که از هَمْیانِ سیم هر روز یک دِرَم در خَنْدق اَنْداختی به تَفاریقْ از بَهرِ سِتیزهٔ حِرص و آرزویِ نَفْس و وَسْوَسهٔ نَفْس که چون می‌اَنْدازی به خَنْدق باری به یک‌بار بِیَنْداز تا خَلاص یابَم که اَلْیَاْسُ اِحْدَی الرّاحَتَیْنِ او گفته که این راحتْ نیز نَدَهم
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:19:132021-05-06 17:38:07مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۵ - تَمثیلِ تَنِ آدمی به مِهْمان‌خانه و اَنْدیشه‌هایِ مُختلفْ به مِهْمانانِ مُختلف عارف در رضا بِدان اندیشه‌هایِ غم و شادی چون شَخصِ مهمان‌دوستِ غریب‌نَوازِ خَلیل‌وار که دَرِ خلیل به اِکرامِ ضَیْف پیوسته باز بود بر کافِر و مومن و اَمین و خایِن و با همه مهمانان رویْ تازه داشتی
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:33:122021-05-06 17:29:59مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۴ - صِفَت کردنِ مَردِ غَمّاز و نِمودنِ صورتِ کَنیزکی مُصَوَّر در کاغذ و عاشق شُدنِ خلیفهٔ مصر بر آن صورت و فرستادنِ خلیفه امیری را با سپاهِ گِران به دَرِ موصل و قتل و ویرانیِ بسیار کردنْ بَهرِ این غَرَض
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:24:502021-05-06 17:37:58مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۶ - حکایتِ آن مِهْمان که زنِ خداوندِ خانه گفت که باران فرو گرفت و مِهْمان در گردنِ ما مانْد
۳۶۷۷
هر دَمی فکری چو مِهْمانِ عزیز
آید اَنْدَر سین…
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:26:372021-05-06 17:37:46مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۷ - تَمثیلِ فکرِ هر روزینه که اَنْدَر دل آید به مِهْمانِ نو که از اَوَّلِ روز در خانه فُرود آید و فَضیلتِ مِهْمان‌نَوازی و نازِ مِهمان کَشیدن و تَحَکُّم و بَدخویی کُند به خداوندِ خانه
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:34:402021-05-06 17:29:35مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۶ - پَشیمان شُدنِ آن سَرلشکر از آن خیانت که کرد و سوگند دادنِ او آن کَنیزک را که به خلیفه باز نگوید از آنچه رفت
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:28:092021-05-06 17:30:56مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۹ - وَصیَّت کردنِ پدرْ دختر را که خود را نِگَه دار تا حامِله نَشَوی از شوهرت
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:29:012021-05-06 17:30:43مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۰ - وَصفِ ضَعیف دلی و سُستیِ صوفیِ سایه پَروَردِ مُجاهِده ناکرده دَرد و داغِ عشقْ ناچَشیده به سَجده و دستْ‌بوسِ عام و به حُرمتْ نَظَر کردن و به انگشت نِمودنِ ایشان که امروز در زمانه صوفی اوست غِرِّه شده و به وَهمْ بیمار شُده همچون آن مُعلِّم که کودکان گفتند که رَنْجوری و با این وَهْمْ کی من مُجاهدم مرا دَرین رَهْ پَهلَوان می‌دانند با غازیان به غَزا رفته که به ظاهر نیز هُنر بِنَمایم در جِهاد اَکبر مُسْتَثنایَم جِهاد اَصغر خود پیشِ من چه مَحَل دارد؟ خیالِ شیر دیده و دَلیری‌ها کرده و مستِ این دلیری شده و رویْ به بیشه نهاده به قصدِ شیر و شیر به زبانِ حال گفته که کَلّا سَوْفَ تَعْلَمونَ ثُمَّ کَلّا سَوفَ تَعْلَمون
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:36:342021-05-06 17:29:03مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۹ - خنده گرفتن آن کَنیزک را از ضَعْفِ شَهوتِ خلیفه و قُوَّتِ شَهوت آن امیر و فَهْم کردنِ خلیفه از خَندهٔ کَنیزک
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:29:392021-05-06 17:30:30مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۱ - نَصیحتِ مُبارزان او را که با این دل و زَهْره که تو داری که از کَلاپیسه شدن چَشمِ کافِرِ اسیری دَست بَسته بیهوش شَوی و دَشْنه از دست بِیُفتَد زِنْهارْ زِنهار مُلازمِ مَطْبَخِ خانقاه باش و سویِ پیکار مَرو تا رُسوا نَشَوی
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:37:232021-05-06 17:28:53مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۷۰ - فاش کردنِ آن کَنیزک آن راز را با خلیفه از زَخمِ شمشیر و اِکْراهِ خلیفه که راست گو سَبَبِ این خنده را وَ گَر نه بِکُشَمَت
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:30:572021-05-06 17:30:20مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۲ - حکایتِ عَبّاضی رَحِمَهُ‌اللهْ که هفتاد غَزوْ کرده بود سینه بِرِهنه و غَزاها کرده بر امیدِ شَهید شدن چون از آن نومید شُد از جهادِ اَصْغَر رو به جهادِ اَکبر آوَرْد و خَلْوَت گُزید ناگهان طَبْلِ غازیان شَنید نَفْس از اَنْدَرون زَنجیر می‌دَرّانید سویِ غَزا و مُتَّهَم داشتنِ او نَفْسِ خود را دَرین رَغْبَت
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:38:282021-05-06 17:28:43مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۷۱ - عَزم کردنِ شاه چون واقِف شُد بر آن خیانت که بِپوشانَد و عَفو کُند و او را به او دَهَد و دانست که آن فِتْنه جَزایِ او بود و قَصدِ او بود و ظُلمِ او بر صاحِبِ موصِل که وَ مَن اَساءَ فَعَلَیْها و اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرصاد و ترسیدن که اگر اِنَتِقام کَشَد آن انتقام هم بر سَرِ او آید چُنان که این ظُلم و طَمَع بر سَرَش آمد
http://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.png00احسان اشرفیhttp://shamsrumi.com/wp-content/uploads/2021/08/logo23.pngاحسان اشرفی2017-12-11 17:39:002021-05-06 17:28:31مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۷۲ - بَیانِ آن که نَحنُ قَسَمْنا که یکی را شَهْوت و قُوَّتِ خَران دَهَد و یکی را کیاست و قُوَّتِ اَنْبیا و فرشتگان دَهَد. سَر زِ هوا تافتن از سَروَری‌ست تَرکِ هوا قُوَّتِ پیغامبری‌ست تُخْم‌هایی که شَهْوتی نَبُوَد بَرِ آن جُز قیامَتی نَبُوَد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۳ - حِکایَت هم در جوابِ جَبری و اِثْباتِ اختیار و صِحَّتِ اَمر و نَهی و بَیانِ آن که عُذرِ جَبْری در هیچ مِلَّتی و در هیچ دینی مَقْبول نیست و موجبِ خَلاص نیست از سِزایِ آن کار که کرده است چُنان که خَلاص نیافت اِبْلیس جَبْری بِدان که گفت بِما اَغْوَیْتَنی وَالْقَلیلُ یَدُلُ عَلَی الْکَثیر
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۴ - مَعنیِ ما شاءَ اللهُ کانَ یعنی خواستْ خواستِ او و رضا رضایِ او جویید از خشمِ دیگرانْ و رَدِّ دیگرانْ دِلْتَنگ مَباشید آن کانَ اگر چه لَفْظِ ماضی‌ست لیکِن در فِعْلِ خدا ماضی و مُستَقبَل نباشد که لَیْسَ عِندَ اللهِ صَباحٌ وَ لا مَساء
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۵ - و هم‌چُنین قَدْ جَفَّ الْقَلَمُ یعنی جَفَّ الْقَلَمُ وَ کَتَبَ لا یَسْتَوی الطّاعَةُ وَالْمَعْصیةُ لا یَسْتَوی الْاَمانَةُ وَ السَّرِقَةُ جَفَّ الْقَلَمُ اَنْ لا یَسْتَوی الشُّکْرُ وَ الْکُفْرانُ جَفَّ الْقَلَمُ اِنَّ اللهَ لا یُضیعُ اَجْرَ الْمُحْسِنینَ
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۶ - حِکایَتِ آن درویش که در هِری غُلامانِ آراستهٔ عَمیدِ خُراسان را دید و بَر اَسْبانِ تازی و قَباهایِ زَرْبَفت و کُلاه‌هایِ مُغَرَّق و غیرِ آن پُرسید که این‌ها کدام امیرانند و چه شاهانند؟ گفتند او را که این‌ها امیران نیستند این‌ها غُلامانِ عَمیدِ خُراسانند روی به آسْمان کرد که ای خدا غُلام پَروردن از عَمید بیاموز آن جا مُستوفی را عَمید گویند
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۷ - باز جواب گفتنِ آن کافِرِ جَبْری آن سُنّی را که به اسلامَش دعوت می‌کرد و به تَرکِ اِعْتِقادِ جَبْرش دَعوت می‌کرد و دراز شُدنِ مُناظِرِه از طَرَفین که مادّهٔ اِشْکال و جواب را نَبُرَّد اِلّا عشقِ حقیقی که او را پَروایِ آن نَمانْد و ذلِکَ فَضلُ اللهِ یُوتیهِ مَنْ یَشاءُ
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۸ - پُرسیدنِ پادشاهْ قاصِدا اَیاز را که چندین غَم و شادی با چارُق و پوستین که جَماد است می‌گویی؟ تا اَیاز را در سُخَن آوَرَد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۳۹ - گفتنِ خویشاوندانْ مَجنون را که حُسنِ لیلی به اندازه‌یی‌ست چندان نیست ازو نَغْزتَر در شهرِ ما بسیار است یکی و دو و دَهْ بر تو عَرضه کُنیم اختیار کُن ما را و خود را وا رَهان و جواب گفتنِ مَجْنون ایشان را
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۰ - حِکایَتِ جوحی که چادر پوشید و در وَعظْ میانِ زَنان نِشَست و حرکتی کرد زنی او را بِشْناخت که مَرد است نَعْره‌یی زد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۱ - فرمودنِ شاه به اَیاز بارِ دِگَر که شَرحِ چارُق و پوستینْ آشکارا بگو تا خواجه تاشانَت از آن اِشارَت پَند گیرد و مَوْعظه که اَلدینُ النَّصیحَة
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۲ - حِکایَتِ کافِری که گُفتَندَش در عَهْدِ اَبا یَزید که مُسلمان شو و جواب گفتنِ او ایشان را
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۳ - حِکایَتِ آن مُوذِّنِ زشت آواز که در کافِرِسْتان بانگِ نماز داد و مَردِ کافِری او را هَدیه داد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۴ - حِکایتِ آن زن که گفت شوهر را که گوشت را گُربه خورْد شوهر گربه را به تَرازو بَر کَشید گربه نیمْ مَن بَرآمَد گفت ای زن گوشتْ نیمْ مَن بود و اَفْزون اگر این گوشت است گُربه کو؟ و اگر این گُربه است گوشت کو
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۵ - حِکایَتِ آن امیر که غُلام را گفت که مِیْ بیار غُلام رَفت و سَبویِ مِیْ آورد در راه زاهِدی بود اَمرِ مَعْروف کرد زد سنگی و سَبو را بِشکَست امیر بِشْنید و قَصْدِ گوشْمالِ زاهِد کرد و این قَصد در عَهْدِ دینِ عیسیٰ بود عَلَیْهِ‌السَّلام که هنوز مِیْ حَرام نَشُده بود وَلیکِن زاهِدْ تَقَزُّزی می‌کرد و از تَنَعُّم مَنْع می‌کرد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۶ - حکایَتِ ضیاءِ دَلْق که سَختْ دِراز بود و برادرش شیخِ اسلام تاجِ بَلْخ به غایت کوتاه بالا بود و این شیخِ اسلام از برادرش ضیا نَنگ داشتی ضیا دَر آمَد به درسِ او و همه صُدورِ بَلْخ حاضِر به درسُ او ضیا خِدمَتی کرد و بُگْذشت شیخِ اسلام او را نیمْ قیامی کرد سَرسَری گفت آری سخت درازی پاره‌یی دَر دُزد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۷ - رَفتنِ امیرِ خَشم‌آلود برایِ گوشْمالِ زاهِد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۸ - حِکایَتِ مات کردنِ دَلْقَکْ سَیِّد شاه تِرْمِد را
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۴۹ - قَصدِ انداختنِ مُصْطَفیٰ عَلَیْهِ‌السَّلام خود را از کوهِ حِریٰ از وَحشتِ دیر نِمودنِ جِبْرَئیل عَلَیْهِ‌السَّلام خود را به وِیْ و پیدا شدنِ جِبْرَئیل به وِیْ که مَیَنداز که تورا دولت‌ها در پیش است
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۰ - جواب گفتنِ امیر مَر آن شَفیعان را و همسایگانِ زاهِد را که گُستاخی چرا کرد و سَبویِ ما را چرا شِکَست؟ من دَرین بابْ شَفاعَت قَبول نخواهم کرد که سوگند خورده‌ام که سِزایِ او را بِدَهَم
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۱ - دُوُم بار دست و پایِ امیر را بوسیدن و لابه کردنِ شَفیعان و همسایگانِ زاهِد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۲ - بازْ جواب گفتنِ آن امیر ایشان را
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۳ - تَفسیرِ این آیَت که وَ اِنَّ الدّارَ الاخِرةَ لَهِیَ الْحَیَوانُ لَوْکانوا یَعْلَمون که دَر و دیوار و عَرصهٔ آن عالَم و آب و کوزه و میوه و درختْ همه زنده‌اند و سُخَن‌گوی و سُخَن‌شِنو و جِهَتِ آن فَرمود مُصطفیٰ عَلَیه السَّلام ه اَلدُّنیا جیفَهٌ و طُلّابُها کِلابٌ و اگر آخِرَت را حَیات نبودی آخِرت هم جیفه بودی جیفه را برای مُردگیْ اَش جیفه گویند نه برایِ بویِ زشت و فِرَخْجی
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۴ - دِگَربار اِسْتِدعایِ شاه از اَیاز که تَاویلِ کارِ خود بگو و مُشکلِ مُنْکِران را و طاعِنان را حل کُن که ایشان را در آن اِلْتِباس رَها کردن مُرُوَّت نیست
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۳ - حکایتِ آن مُجاهِد که از هَمْیانِ سیم هر روز یک دِرَم در خَنْدق اَنْداختی به تَفاریقْ از بَهرِ سِتیزهٔ حِرص و آرزویِ نَفْس و وَسْوَسهٔ نَفْس که چون می‌اَنْدازی به خَنْدق باری به یک‌بار بِیَنْداز تا خَلاص یابَم که اَلْیَاْسُ اِحْدَی الرّاحَتَیْنِ او گفته که این راحتْ نیز نَدَهم
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۵ - تَمثیلِ تَنِ آدمی به مِهْمان‌خانه و اَنْدیشه‌هایِ مُختلفْ به مِهْمانانِ مُختلف عارف در رضا بِدان اندیشه‌هایِ غم و شادی چون شَخصِ مهمان‌دوستِ غریب‌نَوازِ خَلیل‌وار که دَرِ خلیل به اِکرامِ ضَیْف پیوسته باز بود بر کافِر و مومن و اَمین و خایِن و با همه مهمانان رویْ تازه داشتی
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۴ - صِفَت کردنِ مَردِ غَمّاز و نِمودنِ صورتِ کَنیزکی مُصَوَّر در کاغذ و عاشق شُدنِ خلیفهٔ مصر بر آن صورت و فرستادنِ خلیفه امیری را با سپاهِ گِران به دَرِ موصل و قتل و ویرانیِ بسیار کردنْ بَهرِ این غَرَض
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۶ - حکایتِ آن مِهْمان که زنِ خداوندِ خانه گفت که باران فرو گرفت و مِهْمان در گردنِ ما مانْد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۵ - ایثار کردنِ صاحِبِ موصِل آن کَنیزک را بدین خلیفه تا خونریزِ مسلمانان بیش تَر نشود
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۷ - تَمثیلِ فکرِ هر روزینه که اَنْدَر دل آید به مِهْمانِ نو که از اَوَّلِ روز در خانه فُرود آید و فَضیلتِ مِهْمان‌نَوازی و نازِ مِهمان کَشیدن و تَحَکُّم و بَدخویی کُند به خداوندِ خانه
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۶ - پَشیمان شُدنِ آن سَرلشکر از آن خیانت که کرد و سوگند دادنِ او آن کَنیزک را که به خلیفه باز نگوید از آنچه رفت
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۸ - نَواختنِ سُلطانْ اَیاز را
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۷ - حُجَّتِ مُنْکِرانِ آخِرَت و بَیانِ ضَعفِ آن حُجَّت زیرا حُجَّتِ ایشانْ بِدین باز می‌گردد که غیرِ این نمی‌بینیم
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۵۹ - وَصیَّت کردنِ پدرْ دختر را که خود را نِگَه دار تا حامِله نَشَوی از شوهرت
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۸ - آمدنِ خلیفه نَزدِ آن خوب‌رویْ برایِ جِماع
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۰ - وَصفِ ضَعیف دلی و سُستیِ صوفیِ سایه پَروَردِ مُجاهِده ناکرده دَرد و داغِ عشقْ ناچَشیده به سَجده و دستْ‌بوسِ عام و به حُرمتْ نَظَر کردن و به انگشت نِمودنِ ایشان که امروز در زمانه صوفی اوست غِرِّه شده و به وَهمْ بیمار شُده همچون آن مُعلِّم که کودکان گفتند که رَنْجوری و با این وَهْمْ کی من مُجاهدم مرا دَرین رَهْ پَهلَوان می‌دانند با غازیان به غَزا رفته که به ظاهر نیز هُنر بِنَمایم در جِهاد اَکبر مُسْتَثنایَم جِهاد اَصغر خود پیشِ من چه مَحَل دارد؟ خیالِ شیر دیده و دَلیری‌ها کرده و مستِ این دلیری شده و رویْ به بیشه نهاده به قصدِ شیر و شیر به زبانِ حال گفته که کَلّا سَوْفَ تَعْلَمونَ ثُمَّ کَلّا سَوفَ تَعْلَمون
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۹ - خنده گرفتن آن کَنیزک را از ضَعْفِ شَهوتِ خلیفه و قُوَّتِ شَهوت آن امیر و فَهْم کردنِ خلیفه از خَندهٔ کَنیزک
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۱ - نَصیحتِ مُبارزان او را که با این دل و زَهْره که تو داری که از کَلاپیسه شدن چَشمِ کافِرِ اسیری دَست بَسته بیهوش شَوی و دَشْنه از دست بِیُفتَد زِنْهارْ زِنهار مُلازمِ مَطْبَخِ خانقاه باش و سویِ پیکار مَرو تا رُسوا نَشَوی
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۷۰ - فاش کردنِ آن کَنیزک آن راز را با خلیفه از زَخمِ شمشیر و اِکْراهِ خلیفه که راست گو سَبَبِ این خنده را وَ گَر نه بِکُشَمَت
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۶۲ - حکایتِ عَبّاضی رَحِمَهُ‌اللهْ که هفتاد غَزوْ کرده بود سینه بِرِهنه و غَزاها کرده بر امیدِ شَهید شدن چون از آن نومید شُد از جهادِ اَصْغَر رو به جهادِ اَکبر آوَرْد و خَلْوَت گُزید ناگهان طَبْلِ غازیان شَنید نَفْس از اَنْدَرون زَنجیر می‌دَرّانید سویِ غَزا و مُتَّهَم داشتنِ او نَفْسِ خود را دَرین رَغْبَت
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۷۱ - عَزم کردنِ شاه چون واقِف شُد بر آن خیانت که بِپوشانَد و عَفو کُند و او را به او دَهَد و دانست که آن فِتْنه جَزایِ او بود و قَصدِ او بود و ظُلمِ او بر صاحِبِ موصِل که وَ مَن اَساءَ فَعَلَیْها و اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرصاد و ترسیدن که اگر اِنَتِقام کَشَد آن انتقام هم بر سَرِ او آید چُنان که این ظُلم و طَمَع بر سَرَش آمد
مثنوی مولانا - دفتر پنجم - بخش ۱۷۲ - بَیانِ آن که نَحنُ قَسَمْنا که یکی را شَهْوت و قُوَّتِ خَران دَهَد و یکی را کیاست و قُوَّتِ اَنْبیا و فرشتگان دَهَد. سَر زِ هوا تافتن از سَروَری‌ست تَرکِ هوا قُوَّتِ پیغامبری‌ست تُخْم‌هایی که شَهْوتی نَبُوَد بَرِ آن جُز قیامَتی نَبُوَد